De Grote Ontslaggolf: ook in België?

Leidt de pandemie tot meer vrijwillig ontslag? Een recente studie van McKinsey lijkt die these alvast te bevestigen voor enkele Angelsaksische landen. Vooral de Amerikaanse arbeidsmarkt kent vandaag een ongeziene opzeggolf, ook wel ‘The Great Resignation’ genoemd. Meer dan 19 miljoen Amerikanen zegden hun baan op sinds april 2021. Meer dan een derde deed dit zonder uitzicht op een nieuwe job. Daarnaast overweegt liefst 40% van wie vandaag een job heeft, een vertrek. Een kleine helft onder hen acht dit zelfs (zeer) waarschijnlijk.

In Europa en zeker in België zien we vooralsnog geen tekenen van een grote ontslagepidemie. België lijkt tijdens de coronacrisis zelfs een van de meer stabiele arbeidsmarkten te hebben. Volgens de Nationale Bank zegt 80% van de bedrijfsleiders een normaal tot zelfs lager personeelsverloop te kennen sinds maart 2020. De aanzienlijke steunmaatregelen en het feit dat ons land algemeen minder flexibel is in vergelijking met de meeste buurlanden, is daar mogelijk niet vreemd aan. Tegelijk zag een vijfde van de bedrijven wel meer vrijwillige vertrekkers zoals in de evenementensector en de horeca. Uit een studie van Acerta en Stepstone blijkt bovendien dat bijna één op vijf werknemers vreest uit te vallen door een burn-out. Zeker op sectorniveau veroorzaakt covid ook hier deining op de arbeidsmarkt. En er is ook een parallel te trekken tussen de Angelsaksische ontslaggolf en een trend die hier al langer opgang maakt: de veranderende relatie met werk.

Waarom nemen werknemers ontslag?

De voornaamste redenen waarom vandaag zoveel Amerikaanse werknemers hun baan opzeggen, zijn  een gebrek aan waardering, een gevoel van verbondenheid en een goede work-life balans. In tegenstelling tot wat werkgevers denken, scoort een beter loon of minder werkdruk lager in de redenen voor vertrek. Een groeiend aandeel werknemers past voor werk waarbij het loon of contract het enige bindmiddel vormt met de werkgever. Ze willen ook een betekenisvolle relatie met hun werk zoals in het contact met collega’s en leidinggevenden en in het zich verbonden voelen met de identiteit van de organisatie. Werknemers willen geen transactionele maar een relationele band met hun werk.

Werknemers willen geen transactionele maar een relationele band met hun werk.

Het belang van relationeel welbevinden in werk zien we in Europa al langer opgang maken. Gevraagd naar wat een werkgever aantrekkelijk maakt staat ‘een goede werksfeer’ al jaren in de top-3 van de Randstad Employer Brand studie. In 2021 nam dit zelfs flink toe van 53 naar 61%. Een herhaalde studie over de Vlaamse arbeidsmarkt zag tussen 2016 en 2020 een significante toename in het belang van sociale contacten en van betekenisgeving in de redenen om te werken (Trendhuis werkbarometer 2020). Bij jongeren tot dertig jaar staan ‘toffe collega’s’ zelfs helemaal bovenaan in de vraag wat hen zin geeft om te werken (Ambrassade/VDAB 2021).

Lessen voor Europa

Misschien schuilt achter de ‘Great Resignation’ eerder een verschuiving naar een meer Europese kijk op werk in de VS, dan wel dat we in Europa Amerikaanse ontslagtaferelen moeten verwachten. Toch kunnen Europese ondernemingen leren van de professionele heroriëntatie van Amerikaanse beroepsactieven. Het illustreert dat de kwaliteit van organisaties in toenemende mate samenhangt met de kwaliteit van hun relaties. De relatie met collega’s en managers moet bijdragen aan fundamentele persoonlijke behoeften van medewerkers zoals aan betrokkenheid, waardering en zelfontplooiing. Het relationele aspect van werk neemt bovendien toe wanneer teams meer op afstand of in dynamische samenstellingen moeten functioneren.

Ook hier zullen organisatieverantwoordelijken blijvend aandacht moeten besteden aan de relationele onderstroom van hun teams en bedrijfscultuur. Bedrijven die dat negeren of ze verwaarlozen, worden kwetsbaar. Vroeg of laat zullen medewerkers vertrekken, zeker in een verhitte arbeidsmarkt waar altijd wel ergens een hoger loon kan betaald worden. De toekomst van werk is meer dan ooit relationeel.

Lees ook:

• Deze opinie is een van de 22 ideeën voor 2022, verschenen in De Standaard van 31 december 2021.
• ETION inspiratienota 125 ‘De arbeidsmarkt in 2022’ (G. Janssens & C. Wuytens, 2021)
• ETION inspiratienota 116 ‘Zinvol werk vanuit psychologische veiligheid’ (J. Eynikel, 2020)