"Winst is vandaag meer een middel dan een doel"

Interview met Jochanan Eynikel (Bijlage van Partena Professional bij De Tijd, 6 mei 2021)

Bedrijfsleiders herleiden nog al te vaak hun sociale verantwoordelijkheid tot de economische missie van hun organisatie. Anderen bekijken ethisch ondernemen dan weer voornamelijk als een instrument voor lobbying, imagovorming en marketing. Het klopt dat de relatie van het management tot de aandeelhouders een relatie is van wederzijdse verplichtingen en vertrouwen. Maar dat mag anno 2021 de relatie tot de medewerkers en klanten niet ondergeschikt maken. Integendeel zelfs.

Waarom investeren bedrijven beter eerst in hun medewerkers en dan pas in hun aandeelhouders?
"Enerzijds maakt hen dat financieel sterker. Onderzoek toont aan dat ondernemingen in Europa die hun menselijk kapitaal minder goed verzorgen, ook minder produceren en zelfs minder financiële winst genereren. Een bedrijf kan pas goed presterende medewerkers hebben, als die mensen ook gelukkig zijn."

Kunnen ondernemingen die economische reden koppelen aan het morele aspect?
"Zeer zeker. Kijk naar de beste werkgevers van het jaar: dat zijn al tien jaar steevast bedrijven die niet alleen intensief inzetten op wat medewerkers kunnen, maar ook hoe zij zich voelen op de werkvloer. Ze bieden daarbij een hele waaier ontplooiingskansen, en trachten de jobinhoud boeiend en waar mogelijk maatschappelijk relevant te houden."

En op vlak van klanten: waarom komen die voor de aandeelhouders?  
"Een tevreden klant keert terug, en daar maakt een bedrijf dus meer financiële winst op. Anderzijds zijn klanten vandaag kritischer dan ooit. Ze hebben bij wijze van spreken met één muisklik toegang tot een zee van informatie over producten, merken en klantenervaringen. Bedrijven die producten of diensten willen verkopen, moeten hun klanten dus serieus nemen en optimaal verzorgen. Niet alleen via de dienst na verkoop, maar ook door hen duidelijk te informeren over hoe ze hun producten maken."

Over hoe duurzaam hun producten zijn, bedoelt u?
"Exact. Neem bijvoorbeeld Tony’s Chocolonely uit Nederland, die verpakt zijn 100 procent duurzaam geproduceerde chocolade letterlijk in een mooi jasje. Het bedrijf is erin geslaagd om nationaal marktleider te worden, terwijl duurzame chocolade globaal gezien maar een klein marktaandeel heeft. Een duidelijk bewijs dat economische en sociaal-maatschappelijke winst samen kunnen gaan."

Krijgt een bedrijfsleider wel voldoende bewegingsvrijheid om eerst in medewerkers en klanten te investeren als hij of zij nauwlettend in de gaten gehouden wordt door de raad van bestuur of de algemene vergadering van aandeelhouders?
"Dat hangt voor een stuk af van de missie en de waarden van een organisatie. Als corona iets duidelijk bewezen heeft, is dat er vandaag het meeste winst zit in duurzaam geleide bedrijven. Dat blijkt ook uit een van onze bevragingen aan meer dan 400 bedrijven uit Vlaanderen en Brussel. We vroegen daarin wat ondernemingen het allerbelangrijkste vinden. Op één stond klantentevredenheid, gevolgd door gelukkige medewerkers en duurzaam ondernemen. Winst maken, en dus de aandeelhouders tevreden stellen, stond pas op de vierde plaats. Met andere woorden: winst is tegenwoordig veel meer een middel dan een doel."

Hoe ziet u mensgericht en waardegedreven ondernemen verder evolueren in ons land?
"Bedrijven zullen meer dan ooit aandacht moeten hebben voor wie hun medewerkers zijn. Daarbij moeten ze niet alleen focussen op vaardigheden en intellectuele capaciteiten, maar ook op wie hun werknemers zijn als mens: op wat hen drijft als persoon. De match die medewerkers hebben met waar de organisatie voor staat moet kloppen. Dat geldt ook voor de klant: bedrijven moeten die niet eenzijdig bekijken als wandelende portefeuilles, maar ook als mensen die eerlijk behandeld willen worden. Kortom: bedrijven zullen het mensbeeld waarmee ze naar hun stakeholders kijken moeten verscherpen."