Esther Perel over de kwaliteit van onze relaties

Op 7 september is Esther Perel te gast bij ETION. Na haar keynote gaat zij in dialoog met de aanwezige leden. Daarin komt ongetwijfeld ook de parallel aan bod tussen liefdes- en werkrelaties. De psychotherapeute vertrekt van een eerder sociologische analogie.

Esther Perel: “Liefdesrelaties waren vroeger sterk gestructureerd. De klassieke relatie speelde zich af rond duidelijke rollen met plichten en lusten, zonder veel ruimte voor individuele interpretaties of exploraties. Ouders, grootouders, echtgenoten en echtgenotes… ieders rol was duidelijk en de wederzijdse verwachtingen ook. Dat ging gepaard met meer zekerheid, maar liet ook minder ruimte voor vrijheid en voor persoonlijke expressie. Liefdesrelaties vandaag zijn sterk geëvolueerd richting vrijheid en individuele expressie, maar ook naar minder zekerheid. Rollen zijn minder duidelijk en over veel kwesties moet worden nagedacht en beslist. De regels zijn minder strikt, dus moeten partners meer negotiëren, communiceren en vooral: luisteren! Je ziet vandaag dan ook legio cursussen en sessies over hoe je een betere partner wordt.”

Werkrelaties

Ondernemers en managers zullen dat herkennen. Die evolutie ziet Esther Perel inderdaad ook in werkrelaties. Voorbij zijn de dagen waar ‘bazen’ controleerden op basis van duidelijke regels.

Esther Perel: “Dankzij de hiërarchie kende iedereen zijn plaats, zijn rol, taak, zijn beloning,… Maar vandaag is er meer communicatie nodig om het wegvallen van structuren te compenseren, om duidelijkheid te scheppen qua noden en verwachtingen. Dat resulteert in een soort gesprekken die je vroeger nooit had in je werkcontext. Zoals je vandaag veel hoort spreken over een betere partner worden, hoor je ook veel over een betere manager worden. Vroeger werd je manager omdat je toonde dat je bij de besten was voor bepaalde taken. Maar een goede programmeur wordt niet noodzakelijk een goede baas voor programmeurs. Vandaag zijn interpersoonlijke of soft skills belangrijk. Overigens vaardigheden die traditioneel ‘vrouwelijk’ werden bevonden. Maar die soft skills zijn vandaag kerncompetenties en cruciaal voor de bottomline.”

Relaties vroeger en nu

Maar er zijn nog andere trends aan de gang. Individuen verwachten meer van zowel hun persoonlijke relaties als van werkrelaties. Ze verwachten zingeving, voldoening, persoonlijke ontwikkeling…

Esther Perel: “Wat mensen vroeger haalden uit het religieuze leven en rituelen en uit gemeenschapsstructuren, willen ze vandaag vinden in die relaties. Het werk is nu de bron van zingeving en vooral ook van persoonlijke groei. Dat was ooit al het geval voor een beperkte groep van kunstenaars, maar voor de doorsneeburger is die trend recent.

Wat mensen vroeger haalden uit het religieuze leven en rituelen en uit gemeenschapsstructuren, willen ze vandaag vinden in hun relaties.

Zowel persoonlijke relaties als werkrelaties zitten niet meer in de fase van de productie-economie. In een productie-economie produceren mensen en ze doen dat vooral in ruil voor loon. Die evolueerde naar een diensteneconomie, waar individuen zingeving ontlenen aan relaties. Maar ondertussen is ook die fase voorbij en evolueren we naar een identiteitseconomie: de functie die moet instaan voor mijn persoonlijke ontwikkeling.” Wat individuen doen als werk, moet nu ook bijdragen tot hun allerpersoonlijkste zelfverwezenlijking. “Ik zie aan de basis daarvan secularisering en individualisering, niet toevallig ook elementaire kenmerken van een vrijemarkteconomie en van het kapitalisme, zoals we dat vandaag kennen. Onze behoeften zijn dus niet veranderd, maar wel waar we de vervulling van die behoeften zoeken.”

De evolutie van productie-economie naar zelfrealisatie-economie ziet Esther Perel dus ook in persoonlijke relaties. “Het klassieke huwelijk was sterk ingebed in een productiemodel, waarbij het huwelijk economische zekerheid bood en zorgde voor vaste structuren voor de opvoeding van het nageslacht. In een tweede fase, analoog met de diensteneconomie, zorgt een relatie ook voor zingeving. In een derde fase, analoog met de identiteitseconomie, is een partner in een relatie iemand die je helpt om de beste versie van jezelf te worden.”

• Lees het volledige artikel in het juninummer van Ondernemen.
• Wil je Esther Perel live aan het werk zien? Klik dan hier om in te schrijven voor het event op 7 september 2022.