De samenwerkende vennootschap

Wanneer medewerkers binnen een organisatie het stuur in handen nemen en architect worden van hun eigen job dan, worden ze een stukje ondernemer. Niet enkel intrapreneurship leeft, we zien ook steeds vaker medewerkers die de sprong wagen naar het zelfstandig ondernemerschap.

In de beginfase zijn ze zoekende naar houvast en/of een klankbord. Een vaak terugkerende vraag is welke samenwerkingsverbanden geschikt zijn voor welk soort situaties. Enkele tips kunnen daarbij helpen. Tijdens een inspiratiesessie ‘participatief en coöperatief ondernemen’ op woensdag 27 oktober gaan experts van ETION, Grant Thornton en Cera bovendien dieper in op alle aspecten met betrekking tot het financieel betrekken van medewerkers.

Wanneer medewerkers een spin-off oprichten of een onderneming overnemen, dan duiken er snel vragen op over de geschikte vennootschapsvorm. Maar ook doorwinterde zelfstandige ondernemers zijn zoekende naar nieuwe samenwerkingsverbanden. Dat is nodig om in een snel veranderende wereld competenties te bundelen tot een samenhangend geheel. Ook het vernieuwde Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV) is een uitnodiging tot reflectie in dat verband.

De stap naar aandeelhouderschap en ondernemerschap wordt wel vaker gezet via de overdracht van een onderneming. In het boek ‘Iedereen eigenaar’ behandelden we reeds enkele interessante cases, waaronder het ontwerpbureau Stramien en het elektronicabedrijf Page die zich in het kader van een bedrijfsoverdracht omvormden tot werkerscoöperaties. Prana, een dienstverlener op het vlak van mentale gezondheid, gebruikte dit model om een grotere verbondenheid en betrokkenheid te creëren met haar zelfstandige trainers. Werkerscoöperaties zijn een extreme vorm van participatief ondernemen, namelijk een onderneming waar iedereen (of toch de grote meerderheid) van de medewerkers medeaandeelhouder is.

De werkerscoöperatie is geen aparte juridische vorm maar verwijst naar een bepaalde manier van coöperatief ondernemen. Ze kan voor eender welke onderneming of in eender welke situatie een handige uitweg zijn om meer betrokkenheid te genereren. Een werkerscoöperatie is een onderneming waarvan 'de werkers' de eigenaars zijn. De werkers zijn de aandeelhouders en sturen de vennootschap samen in de door hun gewenste richting. Arbeidsrechtelijk kunnen de vennoten in een werkerscoöperatie overigens zowel ‘werknemer’ als ‘zelfstandige’ zijn.

De werkerscoöperatie onderscheidt zich onder meer van consumenten- en burgercoöperaties die voor geheel andere redenen kunnen worden opgericht, zoals groepsaankopen of het produceren van groene energie. Daarnaast zijn er ondernemingencoöperaties waarin kmo’s, zelfstandigen of freelancers zich verenigen om elkaar te versterken.

In een ondernemingencoöperatie verenigen zelfstandige ondernemers, bedrijven of organisaties zich om een of meerdere onderdelen van hun bedrijfsvoering samen te doen.

Ondernemingencoöperaties

Die laatste worden overigens interessanter in een zakenwereld waar steeds meer mensen de sprong wagen naar het zelfstandig ondernemerschap. Een ondernemingencoöperatie is van en voor zelfstandige ondernemers, bedrijven of organisaties. Zij verenigen zich om een of meerdere onderdelen van hun bedrijfsvoering samen te doen. Zoals bijvoorbeeld het samen aankopen van goederen en diensten, het samen vermarkten, het delen van bv. gebouwen, machines of IT, gedeelde marketing en/of personeelsopvolging. Omdat men hier samenwerkt rond slechts een of enkele activiteiten, kan men als individuele onderneming een eigen identiteit behouden. Voorbeelden zijn Tomabel (groente- en fruittelers), Febelco (apothekers) en Group Meno (handelaars bouwmateriaal).

Het voordeel om te werken met een coöperatieve vennootschap (CV) is dat deze juridische vorm enorm veel flexibiliteit verschaft, onder meer voor het laten in- en uitstappen van vennoten en het werken met diverse soorten aandelen. Onder het nieuwe vennootschapsrecht zijn de verschillen tussen de CV en de BV (besloten vennootschap) echter klein geworden.

De BV heeft een minder besloten karakter gekregen en dat biedt nieuwe perspectieven voor financiële participatie van medewerkers of nieuwe vormen van samenwerking. Er is een mogelijkheid om bepaalde aandelen meer stemrechten te geven. Ondernemers krijgen daarmee meer vrijheidsgraden om nieuwe aandeelhouders in het kapitaal te laten stappen en toch de controle te behouden.

Toch heeft de CV nog steeds een aantal juridische voordelen t.a.v. de BV. Zo vereist de uitgifte van nieuwe aandelen in een BV nog steeds een notariële statutenwijziging terwijl het veranderlijk aandeelhoudersbestand in een CV zonder notariële tussenkomst kan worden geregeld.

Meer info en inschrijven voor de inspiratiesessie ‘participatief en coöperatief ondernemen’ op woensdag 27 oktober (15.15 uur, Wilrijk).