Nieuwe maatstaf voor deugdelijk bestuur

Ruim 250 deskundigen uit een breed scala van organisaties hebben in de schoot van ‘the International Organization for Standardization’ ruim 5 jaar overlegd over een nieuwe code die deugdelijk bestuur (governance) verbindt met purpose en duurzaamheid. Het is de allereerste echt internationaal gedragen maatstaf voor deugdelijk  bestuur, nl. ISO 37000:2021 Governance of organizations – Guidance.

Er bestonden natuurlijk al allerhande — doorgaans met elkaar concurrerende — governance codes en charters, bijvoorbeeld van de OESO. Ook leidde de populariteit van duurzaam beleggen reeds tot een 'alfabetsoep' van allerlei acroniemen om de duurzaamheid van ondernemingen te meten (cf. ESG). De meeste aandacht ging steevast uit naar de E van milieu (Environment) en de S van sociale maatstaven (Social). Er was veel minder aandacht voor de G van goed bestuur (governance).

Het unieke aan deze ISO-benchmark voor goed ondernemingsbestuur is dat hij het resultaat is van een op consensus gebaseerd vrijwilligersproces. Meer dan 70 nationale comités hadden er ettelijke vergaderingen in allerlei technische comités en werkgroepen voor over. België was daar evenwel niet bij, maar dat belet niet dat de code ook voor onze bedrijven zeer relevant is. Deze nieuwe ISO-norm is overigens voor iedereen  vrij te koop bij het Bureau voor Normalisatie  of bij het ISO zelf.  

Gemeenschappelijke taal

Zonder zelf verdere regelgeving te introduceren, biedt ISO 37000 via allerlei definities een gemeenschappelijk begrippenkader. Een eenduidige terminologie is immers een voorwaarde om een internationale consensusbenchmark te worden die vergelijkingen tussen alle organisatietypes mogelijk maakt.

Dit ISO-raamwerk definieert ‘governance’ bijvoorbeeld als ‘een systeem waarmee een organisatie verantwoordelijk wordt gehouden voor het bereiken van een bepaalde doelstelling op een ethische en verantwoorde manier’. De norm schetst welke stakeholderbetrokkenheid nodig is om op een systematische manier de levensvatbaarheid van een organisatie op te bouwen (licence to operate).

Standaarden en instrumenten om effectief te kunnen presteren en zich tegelijkertijd ethisch en verantwoordelijk te gedragen, zijn nuttig voor elke organisatie, zowel voor multinationals uit verschillende sectoren en geografische regio’s, alsook voor een familiale kmo. Ze stellen organisaties meer dan ooit in staat om te handelen met het oog op een purpose, een door waarden vormgegeven zinvolle bestaansreden. Dit duurzaam en sociaal doel zet ook aan om rekening te houden met ‘alle belanghebbenden’.

Concreet

Concreet helpen de ISO 37000 richtlijnen bestuursorganen om het doel en de waarden te verduidelijken, om ervoor te zorgen dat de strategie daarop afgestemd geraakt en er waarde wordt gecreëerd voor alle relevante belanghebbenden. Hiermee wordt bevestigd dat ook Amerikaanse ondernemingen steeds vaker afstand nemen van de theorie van Milton Friedman die de maximalisatie van aandeelhouderswaarde als het enige doel van een onderneming vooropstelde. We zien hier een governance-aanpak die echt rekening wil houden met externe belanghebbenden of belangen die buiten de interne invloedssfeer van de onderneming liggen.

We zien hier een governance-aanpak die echt rekening wil houden met externe belanghebbenden of belangen die buiten de interne invloedssfeer van de onderneming liggen.

ISO 37000 versterkt ook het effectief toezicht, door middel van richtlijnen voor interne controles — waaronder het risicobeheersysteem — de compliance en de financiële audits en controles. Verantwoordingsplicht en checks & balances op alle niveaus vormen de kern van goed bestuur: niemand staat boven de wet!

Of ISO 37000 zal uitgroeien tot een wereldwijd geaccepteerde benchmark voor goed bestuur, weten we niet. We weten wel dat het kan bijdragen tot een betere governance. Dit is goed voor de ondernemingen, maar ook voor de samenleving. Een goed bestuurde organisatie vermindert het risico op onaangename verrassingen. Goed bestuur wekt niet alleen vertrouwen, het draagt ook bij tot sociale en duurzame integriteit. Dit trekt nieuwe talenten aan, wat op zijn beurt de prestaties en investeringen stimuleert.