Waarom zelfrijdende wagens minder files veroorzaken
Recent onderzoek toont aan dat zelfs een beperkte aanwezigheid van zelfrijdende wagens op onze wegen de files reeds aanzienlijk zou doen verminderen. Een verrassende conclusie? Niet als je beseft hoe nefast onze manier van rijden is voor een vlotte verkeersdoorstroom. Technologie daarentegen maakt zelfrijdende wagens intelligent waardoor ze in staat zijn om het individuele belang van een menselijke chauffeur te overstijgen.
Rond de eeuwwisseling was ik deelnemer aan een onderzoekcongres in Utrecht over mobiliteit. Onze Nederlandse collega’s stonden een pak verder in het bestuderen van files. De vraag was of technologie de capaciteitsbenutting van snelwegen zou kunnen verbeteren. Het betrof onder meer blokrijden met elektronische snelheidsborden, toeritdosering aan opritten, slim ritsen, rekeningrijden, verbreden knooppunten, etc.
“Technologie maakt zelfrijdende wagens intelligent waardoor ze in staat zijn om het individuele belang van een menselijke chauffeur te overstijgen.”
Enkele jaren later was de conclusie helder. Twee obstakels stonden een adequate oplossing in de weg. Ten eerste, de gigantische hoeveelheid informatie die moet verwerkt worden om die verkeersstromen op te volgen en vervolgens te sturen in de gewenste richting.
Ten tweede, de vraag naar mobiliteit groeide zo snel dat zachte maatregelen niet zouden volstaan. Waar we hier in Vlaanderen nog aan een denkoefening moesten beginnen, hadden de Nederlanders hun huiswerk klaar. In afwachting van elegantere oplossingen werd resoluut de kaart van infrastructuuruitbouw getrokken.
Inmiddels ligt met de huidige digitale communicatietechnologie een oplossing voor het eerste probleem binnen handbereik. Met de technologie van de zelfrijdende wagen wordt echter duidelijk dat we ons gedurende al die tijd onvoldoende bewust zijn geweest van een derde obstakel: hoe krijg je menselijke chauffeurs zo ver dat ze slim rijden in functie van het algemeen belang, namelijk een vlotte verkeersdoorstroom?
Een chauffeur die rationeel is, mindert vaart als hij weet dat het verkeer verderop stilstaat. Zo wordt bruusk remmen vermeden, alsook het ontstaan van zogenaamde accordeonfiles. Het probleem is echter dat wanneer een chauffeur vertraagt, de kans groot is dat hij langs alle kanten wordt voorbijgestoken door andere chauffeurs die nog een paar meters willen inpikken. Resultaat: niemand rijdt trager en we rijden ons bijna letterlijk te pletter. Van een optimale capaciteitsbenutting komt weinig in huis.
Wanneer we een zelfrijdende wagen uitrusten met slimme communicatietechnologie, krijgen we de kans om ook dit obstakel uit de weg te ruimen. Zelfrijdende wagens hebben de potentie om met elkaar te communiceren. Zo ontstaat een soort collectief bewustzijn. Zij ‘weten’ immers dat het verkeer verderop stilstaat. Collega-zelfrijdende wagens hebben daarvoor gewaarschuwd. De andere zelfrijdende wagens voor, naast en achter hem ‘weten’ dat ook. Ze gaan elkaar niet de loef afsteken maar collectief vertragen. Ze vertonen geen haantjesgedrag. Ze denken in functie van een zo optimaal mogelijk resultaat dat het gevolg is van een collectieve berekening door een algoritme. Zo ontstaat een gemeenschappelijk belang en wordt vermeden dat iedereen solo slim speelt.
De zelfrijdende wagens ‘weten’ ook van elkaar of ze van baanvak willen veranderen of een afrit nemen. Ze anticiperen en maken plaats, zodat er elegant wordt ingevoegd en er niet bruusk moet worden geremd. Ze rijden op een millimeter afstand van elkaar want de voorligger laat op tijd weten dat hij vertraagt omdat de voorliggende voorligger dat ook doet, etc.
Zelfrijdende wagens die met elkaar in verbinding staan, maken mogelijk dat er aan een hogere gemiddelde snelheid wordt gereden en de capaciteit van de weg wordt geoptimaliseerd. Het uitschakelen van de menselijke kuddegeest, maakt de weg vrij naar een hoger doel. Het is een inzicht dat we overigens kennen uit de financiële gedragseconomie. De bokkensprongen van bitcoin of aandelen op de beurs vertonen veel gelijkenissen met accordeonfiles. Denk daar maar eens over na als u nog eens staat aan te schuiven in een kijkfile.