‘Trump’-stop: een tournée de bon sens
We moeten vrezen dat steeds meer kiezers, ook bij ons, niet langer geïnteresseerd zijn in het verschil tussen leugen en waarheid. Ze halen hun gram via sociale media en als het even kan in het stemhokje. Ze zijn verslaafd geworden aan een dagelijkse dosis zoete wraak die figuren als Donald Trump op een presenteerblaadje aanreiken. Hoog tijd voor een ‘tournée de bons sens’ of beter gezegd ‘Trump-stop’.
‘Elk tijdperk van zwakke wil is een tijdperk van gebrekkige idealen’ (Bernard Henry Levy). Leven we vandaag dan in zo’n tijdperk? Ondanks het feit dat we in het Westen nog steeds tot de rijkste mensen van de wereld en zelfs de geschiedenis behoren, is het vertrouwen in onze idealen stevig geschonden. De leegheid van het materialisme wordt steeds vaker vereenzelvigd met uitwassen, misbruiken en schandalen. Daarbovenop komt het feit dat figuren als Donald Trump in een disruptieve wereld zoals vandaag, gemakkelijk voet aan grond krijgen. Ze maken elke dag de chaos groter met een nieuwe dosis verwarring en misbruiken het recht op vrije meningsuiting waardoor ze de democratie dreigen te verslaan met haar eigen wapens.
Zijn we er ons van bewust dat we in zo’n tijdperk leven en hebben we de wil om er iets aan te doen? Wellicht niet want dat is nu eenmaal de ironie van het lot, of de wet van Murphy, als u wil. Het is bovendien eerder een zaak van moedeloosheid dan van pure wilskracht. Trump, Brexit, en wie weet straks Le Pen, zijn niet zozeer het gevolg van een te zwakke bereidheid tot het zoeken naar informatie. Integendeel, er werd nog nooit zoveel informatie verspreid en ook opgenomen. Het punt is dat de overvloed de scherpte van ons onderscheidend vermogen aantast. Omdat het moeilijker wordt om de waarheid te achterhalen, geloven steeds meer mensen dat dit niet meer mogelijk is.
"Misschien moeten we toch ook eens leren om meer afstand te nemen? Anders blijven we naar Trump en co kijken als konijnen naar een lichtbak."
Onverschilligheid tast het beoordelingsvermogen aan om daden van medeburgers naar waarde te schatten. Die krijgen steeds minder het voordeel van de twijfel. Vooral politici en het beleid krijgen minder respijt, zoals blijkt uit opiniepeilingen of verkiezingsuitslagen. We moeten dit betreuren. Iedereen heeft het recht om fouten te maken. Of je nu medewerker, ondernemer of politicus bent, de mens is gedoemd om te leren uit zijn fouten. Wederzijds respect en begrip zijn niet toevallig kernwaarden van onze samenleving.
Maar wat gebeurt er wanneer men niet leert uit fouten? Wanneer dezelfde crisissen blijven terugkomen of schandalen symptomen worden van de normvervaging? Dat zet waarden onder druk en creëert wantrouwen. De mix van negatieve gevoelens in de onderbuik van de gemiddelde Westerling ten aanzien van wie in de samenleving verantwoordelijkheid opneemt – of althans geacht wordt zulks te doen – hebben de hoofdrolspelers helaas ook ten dele aan zichzelf te danken. Een zaak zoals die van François Fillon in Frankrijk is meer dan een spreekwoordelijke druppel. Het is de zoveelste emmer bagger die de geloofwaardigheid van het politiek bedrijf onderuithaalt. Het wordt wereldwijd probleemloos gelinkt aan andere schandalen zoals Publifin bij ons of de uitwassen van de financiële crisis die nog steeds niet zijn verteerd, noch economisch nog moreel.
Tekenend voor onze tijd is dat een demagoog als Donald Trump hier perfect weet op in te spelen. Zijn tweets en uitspraken vertroebelen de scheiding tussen leugen en waarheid dermate dat hij een wereld voor zichzelf weet te creëren. Een duistere wereld waar de Amerikanen niet beter zullen van worden maar wat maakt het uit voor hen die hun huis of job hebben verloren? Net zoals velen in Europa, hebben ze het gevoel dat het niet meer uitmaakt hoe ze stemmen. Ze zijn ongevoelig geworden voor morele overwegingen. Hun rest enkel nog de zoete korte termijn wraak op sociale media en finaal het stemhokje. Het is zoals een shotje. Wanneer het effect is uitgewerkt verlangt men naar de volgende dosis en figuren als Trump weten dat moment perfect te timen.
Uiteraard moet het beleid zelf in de eerste plaats de voedingsbodem voor zoveel ongenoegen en verzuring wegnemen. Maar ook wijzelf hebben een verantwoordelijkheid. Misschien moeten we al eens beginnen met ons collectief te verheffen en af te kicken van onze drang naar sensatie met een ware ‘tournée de bon sens’ of ‘Trump-stop’. We kunnen de daden van de president van de VS niet compleet negeren maar misschien moeten we toch ook eens leren om meer afstand te nemen. Anders blijven we naar Trump en co kijken als konijnen naar een lichtbak.
