Een energiecrisis is geen pandemie

In de ETION-inspiratienota ‘Stagflatie: Komt het beest van de jaren 70 terug?’ gaan we uitgebreid in op enkele verschilpunten tussen de energiecrisis anno 2022 versus die van de jaren zeventig. Ook de huidige energiecrisis kunnen we niet gelijkstellen aan de coronapandemie. Hoewel de impact van corona veel groter was, maakt de vergalopperende inflatie dat de huidige crisis veel moeilijker valt te bestrijden. Dat ook ondernemingen vandaag worstelen met kostenstijgingen en prijsverhogingen, blijkt uit ons rondetafelgesprek met Karl Hermans (SAS Koffie en Miko), Hannelore Raes (Agristo) en Ignace Van Doorselaere (Neuhaus).

Omvang en breedte

Om te beginnen is dit een crisis die sectoren en bedrijven heel verschillend treft. Vooral energie-intensieve ondernemingen krijgen het vandaag hard te verduren, daar waar de onmiddellijke impact van de pandemie een heel breed gamma van sectoren bestreek, zeker tijdens de lockdowns. Tijdens de pandemie was het daardoor veel eenvoudiger om criteria voor algemene steunmaatregelen op te stellen. Gezien de omvang van de schok was dat ook nodig. Tekenend was de nooit eerder geziene krimp van meer dan 10% tijdens het tweede kwartaal van 2020. Die krimp strekte zich niet alleen uit over alle sectoren maar ook over alle rijke landen.

De uiteindelijke afrekening van corona zal desondanks verschillend zijn, zowel in termen van menselijk leed en druk op de gezondheidszorg, als in termen van economische neergang. De tabel hiernaast geeft weer dat vooral de economieën van het Westen zwaar onderuit zijn gegaan met een krimp van 4,4% over heel 2020. Bij het grotere welvaartsverlies in het VK speelde naast brexit ook het wispelturige beleid van de regering-Johnson mee. Italië en Frankrijk werden harder getroffen omdat hun economieën relatief meer afhangen van de zwaar geteisterde toeristische sector. De cijfers geven ook aan dat de heropleving in 2021 en 2022 doorgaans omgekeerd evenredig is geweest met de krimp die eraan voorafging.

Het grote verschil tussen de pandemie en de huidige energiecrisis zit zowel in de omvang als in de breedte van de impact. Vandaag spreken we van een negatieve groei van 0,1% in het derde kwartaal van 2022. Voor het vierde kwartaal verwachten we een grotere krimp, maar bij het ter perse gaan van deze tekst blijven de verwachte verliezen beperkt tot de ordegrootte van enkele tienden van een procent. Noteer dat het Planbureau en de Belgische financiële instellingen voor ons land in 2023 nog steeds een positieve economische groei verwachten. Hoe dan ook mogen we veronderstellen dat we al goed wegkomen wanneer de schade beperkt blijft tot een nulgroei. Deze crisis doet pijn, al was het maar omdat er een oorlog mee gemoeid is in het hart van Europa, maar heeft alsnog niet de potentie om de hele economie en samenleving te ontwrichten.

Beleidsreactie

Een schok zoals een pandemie heeft die potentie wel. Het gevaar voor een algemene malaise of zelfs paniek was in maart 2020 vrij groot. Een pandemie, het woord zegt het zelf, is een wereldwijde epidemie. Precies daarom hebben centrale banken en fiscale autoriteiten in het Westen synchroon gereageerd. In de praktijk heeft de ECB in maart 2020 een pandemisch noodfonds opgericht om beleidsmaatregelen zoals tijdelijke werkloosheid en rechtstreekse inkomensondersteuning, te helpen financieren. Dit kwam neer op een vorm van monetaire financiering. De gevolgen lezen we af in de tabel. We zijn niet in een afgrond gereden.

Critici hebben evenwel nooit een alternatieve aanpak op tafel gelegd, noch aangegeven hoeveel coronasteun genoeg was geweest.

Wie beweert dat deze maatregelen niet nodig waren, onderschat de destructieve potentie van een stilstand in de economie. Het is begrijpelijk dat deze manier van werken in bepaalde kringen tot zenuwachtigheid heeft geleid. Critici hebben evenwel nooit een alternatieve aanpak op tafel gelegd, noch aangegeven hoeveel coronasteun genoeg was geweest. De gevolgen van een pandemie bestrijden is makkelijker gezegd dan gedaan.

Lees het volledige artikel in het decembernummer van Ondernemen.