Winst, méér dan de bottomline
Opinie van Hannes Hollebecq
Een onderneming moet winst maken. Non-profits niet. Of toch geen financiële winst, wel maatschappelijke: social profit. We delen de complexe realiteit graag in vakjes in.
Relevanter lijken me de vragen: waarom ondernemen we? Waarom maken we winst? Zo zijn er ondernemingen waar de winst ‘anders’ wordt gerealiseerd, ook de financiële. U ziet ze niet onder het streepje, het bedrijfsresultaat. Neen, u vindt ze boven dat streepje: in een bedrijfsopbrengst en in vele gevallen zelfs als bedrijfskosten.
Bij een coöperatieve onderneming is dat vaak zo. Hier zijn de werk(nem)ers de aandeelhouders, of de klanten, of zelfs de leveranciers. “Bedrijf van één miljard wil geen winst maken”, zo kopte De Tijd in de zomer van 2017. Milcobel, een industriële zuivelgroep, is een van de 36 grootste Belgische bedrijven met een omzet van circa een miljard euro en 2.000 medewerkers. Opvallend: de enige aandeelhouders zijn de leveranciers: 2.900 melkveehouders. En dat resulteert in een ‘hoogst uitzonderlijk model’, besloot de journalist: gewoonlijk probeert een bedrijf zijn leveranciers zo min mogelijk te betalen. Milcobel doet net het omgekeerde. De melkleveranciers-aandeelhouders willen naast de afzetgarantie een zo hoog mogelijke prijs voor hun melk. Maar in slechte tijden delen ze dan zo ook in het mindere resultaat.
Uiteraard moet ook een coöperatieve onderneming winst maken om te reserveren voor investeringen of slechte tijden. Maar daarnaast is ‘bedrijfswinst’ geen doel op zich. Of toch niet om het rendement op het kapitaal te maximaliseren via dividend of via een later te realiseren meerwaarde.
Neen, dat rendement komt anders. Een coöperatie creëert waarde door een goede ‘dienstverlening’ te bieden aan haar vennoten, op basis van een gedeelde behoefte. Doelmaximalisatie in plaats van winstmaximalisatie.
Wie die vennoten zijn, en daarmee samenhangend wat het doel is, is verschillend. Milcobel is een ondernemingencoöperatie: zelfstandigen of ondernemingen die een deel van hun bedrijfsvoering samen doen via een coöperatie. Er zijn ook burger- of klantencoöperaties.
Er bestaan ook werkerscoöperaties. Misschien wel de overtreffende trap van participatief ondernemen. Ondernemingen waar de ‘werkers’ (werknemers en/of zelfstandigen) de aandeelhouders zijn. Het is geen makkelijk model, maar het heeft diverse voordelen. Wat zou het voor uw onderneming betekenen? Verander in het verhaal van Milcobel ‘leveranciers’ eens door ‘werknemers’. Bij de dienstverlening coöperatief ondernemen van Cera krijgen we steeds meer vragen van mensen die willen starten met een werkerscoöperatie, maar ook kmo’s die willen omvormen.
“We krijgen steeds meer vragen van mensen die willen starten met een werkerscoöperatie, maar ook kmo’s die willen omvormen.”
En wat dan te denken van multi-stakeholdercoöperaties? Over waarde creëren voor diverse stakeholders gesproken.
Een ding bindt alle ondernemingen, coöperatie of niet: het zijn organisaties van arbeid en kapitaal die een bepaald goed of dienst produceren. Waarom en hoe doen we dat? Laat ons allemaal voor winst gaan! Dat lijkt me de bottomline: het belangrijkste resultaat.