Wanneer het geloof in de leider zoek is...
Opinie van Annelies Boecxstaens
We maken een reflectie over leiderschap naar aanleiding van de verkiezingsuitslagen. Vertrouwen is het fundament van goed leiderschap. Bijna elke organisatie gebruikt het woord ‘vertrouwen’ in haar visie, missie en waarden. Vertrouwen lijkt daardoor een evidentie, maar is het niet. Een leider vertrouwen, betekent geloven in zijn integriteit en zijn capaciteiten. Vertrouwen hebben in een organisatie betekent geloven in haar doel en hoe ze dit wil bereiken. Hoe kunnen we als leiders dit vertrouwen verdienen? Wat gebeurt er als het vertrouwen zoekraakt?
De verkiezingsuitslagen tonen ons de gevolgen van een vertrouwensbreuk. Wanneer we niet meer geloven in het systeem of in onze leiders, loopt het mis. Onzekerheid, angst en chaos sluipen binnen. Een mens kan niet leven in onzekerheid en zoekt dus zelf oplossingen vanuit de eigen overtuigingen.
Een leider die niet of onduidelijk communiceert, zaait onrust. Medewerkers hebben nood aan objectieve en correcte informatie om beslissingen te nemen en om te kunnen functioneren. Wie gebrekkige informatie krijgt, vormt zelf zijn waarheid. Iedereen zoekt antwoorden vanuit de eigen leefwereld. De media en social media zijn hier onze grootste bron van informatie. Maar ons surfgedrag en de informatie die we verkrijgen, is niet helemaal neutraal. Gekleurde informatie, fake news of te éénzijdige informatie bevestigen of versterken net onze angsten en assumpties. De geschiedenis leert ons dat angst een slechte raadgever is.
Elk team en elke leider komen onder druk te staan wanneer resultaten uitblijven. Wanneer de medewerkers geen verbetering zien, stellen ze de leider in vraag. Doet hij wel de juiste dingen? Heeft hij goed nagedacht over de strategie? Zou een andere leider het niet beter kunnen? Een VRT-enquête toonde eind 2018 aan dat ongeveer 30% van de millennials niet meer gelooft in democratie. Wanneer mensen niet meer in het systeem geloven, haken ze af. Slechts 11% van hen zou zeker stemmen, mocht de stemplicht wegvallen.
Wanneer een vertrouwensbreuk optreedt binnen een team of organisatie, ligt de oorzaak het vaakst bij de leider(s). Goed leiderschap is een kwestie van de juiste balans vinden tussen draagkracht en daadkracht. Wie vooral mensen tevreden wil stellen en daardoor geen keuzes durft te maken, zal geen respect krijgen en het team niet in beweging krijgen. Wie enkel loze beloftes en stoere praat verkoopt, zal geen draagvlak vinden.
In een organisatie moeten we de signalen van een vertrouwensbreuk leren herkennen. Wanneer het vertrouwen zoek is, durven medewerkers niet altijd hun mening uiten. Gebrek aan vertrouwen is ook besmettelijk. Medewerkers zoeken steun bij gelijkgestemden en sluiten anderen buiten. Hierdoor groeit de verdeeldheid. Dat versterkt de vooroordelen. Lagere productiviteit, hoger ziekteverzuim en groter verloop zijn de gevolgen op langere termijn. In een open dialoog samen naar oplossingen zoeken is het beste medicijn.
Laat ons de vertaalslag maken naar de politiek. Daar is een open dialoog tussen burger en politicus niet zo evident. Verhuizen is een nogal extreme maatregel. Velen zien antipolitiek of kiezen voor een andere leider als oplossing. Uit recente cijfers van Het Nieuwsblad blijkt dat 17% van de stemplichtigen niet zijn komen opdagen of ongeldig gestemd hebben.
Hoe goed je visie, strategie of actieplan ook mag zijn, als je geen vertrouwen kan opwekken zal je falen als leider. Dat doe je vanuit je hart. Einstein zei ooit ‘tracht niet een man van succes te zijn, probeer liever een man van waarde te zijn’. Goed leiderschap vertrekt niet vanuit een status of positie, maar vanuit geloof en authenticiteit. De leider hoeft niet altijd sterk te zijn of daadkracht te tonen. Integendeel, je kan veel meer bereiken als je je kwetsbaar toont en mensen kan raken.
“Ons land heeft nood aan authentieke leiders, vertrouwen en wijsheid.”
De Dalai Lama leert ons dat we vertrouwen in balans moeten brengen met wijsheid. Vertrouwen kan iets heel krachtigs zijn. Het geeft je geloof, kracht en overtuiging om dingen te doen, of deze nu goed of slecht zijn. Wijsheid betekent de dingen zien zoals ze werkelijk zijn. Als we vertrouwen en wijsheid samenbrengen, creëren we de ultieme balans. Ons land heeft nood aan authentieke leiders, vertrouwen en wijsheid.