Van economische naar geo-economische logica

In zijn inspiratienota ‘Gewapende interdependentie’ heeft Hans Diels het over de evolutie van een economische naar een geo-economische logica. We zitten in een tijdperk waarin we een enorme economische interdependentie tussen landen combineren met een sterk toegenomen conflict, zo schrijft hij. Economische stromen worden niet langer alleen op basis van een economische logica georganiseerd. De politieke disruptie speelt voor steeds meer bedrijven een rol in hun wereldwijde organisatie.

Dat is onder meer het geval bij logistiek bedrijf Ahlers. Het hoofdkantoor — dat een zestigtal medewerkers telt — bevindt zich in Antwerpen. “Het zwaartepunt ligt in Rusland, waar zeshonderd mensen werken”, zegt Stefan Van Doorslaer, CEO van de groep (België HQ, China, Singapore en de regio’s Kazachstan, Oez­bekistan, de Baltische Staten en Oekraïne). Van Doorslaer woont en werkt al twaalf jaar in Rusland.

Stabiliteit

De CEO van Ahlers zoekt altijd naar stabiliteit. “Voor mij maakt het niet uit of ik pro of tegen Poetin ben. In Rusland zie je al veel jaren dezelfde persoon als premier of president en dat brengt een zekere stabiliteit voor het bedrijf.” Toch is politieke disruptie in de supplychain een factor waar het bedrijf rekening mee moet houden. De wisselkoersrisico’s spelen bijvoorbeeld een rol. “Door de olieprijzen of politieke spanningen wordt de roebel sterker of zwakker. In Rusland hebben wij een viertal eigen magazijnen. In euro’s worden die elk jaar in onze boeken in België minder waard. Ook is de grens tussen Oekraïne en Rusland dicht voor transport. Voor de internationale bedrijven maken wij een omweg om de goederen van Rusland naar Oekraïne te brengen. Dat maakt het moeilijker, maar dat geldt ook voor onze concurrentie.”

De sancties van Rusland ten overstaan van Europa hadden geen impact op de klanten van Ahlers. “We merkten wel dat het in het begin moeilijk was om betalingen te doen. Banken waren zelf niet zeker of ze aan bepaalde bedrijven in Rusland mochten betalen. De eerste maanden was er veel onzekerheid.” In het geval van economische oorlogsvoering vertrouwt Van Doorslaer op de massa. “Rusland telt zoveel grote bedrijven — denk maar aan Philip Morris, Nissan of Ikea — dat ik geloof dat er altijd wel een oplossing uit de bus komt.”

Er bestaat een vrees in de wereld dat de vrijhandel belemmerd wordt door de verschillende machtsverhoudingen.

Keerpunt

Smulders is een internationaal staalconstructiebedrijf, actief in engineering, productie, levering en montage van zware en technisch complexe staalconstructies. De meer dan duizend werknemers zitten verspreid over vestigingen in België, Polen en het Verenigd Koninkrijk

Raf Iemants, managing director van Smulders, merkt eveneens de gevolgen van de politieke disruptie in de supplychain. “Vroeger gingen de grenzen open en werd het vrije handelen gepromoot. Na de val van de Muur is dit alleen maar positief geëvolueerd voor onze contacten met de Oost-Europese landen. We zagen Rusland als een markt en hebben er best wel wat projecten uitgevoerd.

De openheid van de wereld heeft volgens Iemants een deuk gekregen. En dat heeft niet alleen met corona te maken, zegt hij. “Er bestaat een vrees in de wereld dat de vrijhandel belemmerd wordt door de verschillende machtsverhoudingen en de minder westerse gedachte in de democratieën van Turkije, China en Rusland.”

Lokalisatie

Volgens Hans Diels komt er een re-regionalisering van de handel. “De coronacrisis heeft de gevoeligheid voor disrupties van de toeleveringsketen nog eens scherpgesteld. Veel bedrijven willen op zijn minst een deel van hun leveranciers dichter bij huis hebben, in buurlanden bijvoorbeeld.”

Ook Van Doorslaer ziet in Rusland een sterke politiek van lokalisatie. “Door de geopolitiek — waaronder de annexatie van de Krim — worden veel internationale bedrijven gestimuleerd om lokaal te investeren”, vertelt hij. “Wanneer de taksinspectie langskomt bij internationale retailketens, is hun eerste vraag: hoeveel koop je lokaal en hoeveel importeer je? De Russische overheid stimuleert en pusht lokale productie. Voor ons heeft lokalisatie niet echt een impact, omdat we magazijnen beheren, maar ik vrees wel dat de importvolumes zullen afnemen door de lokale productie.”

In het begin van de pandemie lag alles stil in China. “Daardoor zagen we veel meer bedrijven in de logistiek bufferstocks aanleggen. Ze produceren in China, maar hebben buffers in Antwerpen. Op die manier spreiden ze de risico’s. In sommige gevallen doen ze nu ook een beroep op meerdere leveranciers, maar kostentechnisch is dat nooit een voordeel.”

Meer regionalisering

Tot de jaren negentig was Europa wereldwijd top in capaciteit en kwaliteit in de moeilijke producten van staal. “In Duitsland zijn ze nog in Europese handen, maar de staalbusiness in Frankrijk en België zitten in Indische handen”, legt Raf Iemants uit. “Ik denk dat er een weg ingeslagen is waar geen terugkeer mogelijk is. In de globaliteit moet er terug maakindustrie naar Europa getrokken worden. Onze politici zullen bepaalde wetmatigheden moeten inbouwen om voor bepaalde producten een minimum aan capaciteit te hebben. Bedrijven die maskers gemaakt hebben, happen nu al naar adem omdat dat product niet te maken is tegen de kosten die ze in China realiseren. Het verschil ligt gewoon in onze maatschappelijke structuren. In hoeverre kunnen onze politici en Europa een vuist maken tegen de wereld en zeggen dat ze ons sociaal systeem willen beschermen en langs de andere kant toch proberen uit te voeren?”

Lees het volledige artikel in Ondernemen, maart 2022.