Trumps herverkiezing: implicaties voor de VS en de EU
Waarom Trump won?
In de cruciale swing states wist Trump veel kiezers aan zijn kant te krijgen, deels door de ‘confirmatiebias’, dit is het menselijke gedrag om informatie te zoeken die bestaande overtuigingen bevestigt. In een tijd waarin sociale media ons constant voeden met bevestigende informatie, ontstaat een vicieuze cirkel van denkpatronen die vooral de eigen overtuigingen versterken. Trump wist deze trend meesterlijk te benutten door kiezers voortdurend te herinneren aan de inflatie en door verhalen te creëren die zijn tegenstander, Kamala Harris, als bedreigend voorstelden.
Harris stapte relatief laat in de verkiezingsrace, wat haar kansen beperkte om een overtuigend verhaal neer te zetten. Bovendien wist Trump de strijd te framen als een kwestie van ‘vrijheid’, waarin hij zijn tegenstand tegen migratie en vermeende communistische tendensen krachtig benadrukte. Deze retoriek gaf zijn campagne een verheven doel, waarmee hij veel kiezers wist te mobiliseren.
Wat te verwachten van de nieuwe regering?
De nieuwe machtsverdeling in de VS, met zowel de Senaat als het Huis van Afgevaardigden onder Republikeinse controle, roept de vraag op of Trump zijn verkiezingsretoriek zal doorzetten, zoals het uitzetten van migranten, het aanpakken van tegenstanders en het ondermijnen van instituties. Er is vrees voor een ‘Hongarisering’ van de VS, waarbij de democratie geleidelijk wordt uitgehold.
De kans bestaat dat Trump in de praktijk gematigder zal handelen. Budgettaire beperkingen en economische druk kunnen hem dwingen zijn beleid bij te stellen. Financiële markten reageren nu euforisch, maar ook zij zullen snel geconfronteerd worden met de economische realiteit, zoals toenemende inflatie door protectionisme.
Trumps impact op Europa: wakker worden!
In Europa zorgt Trumps overwinning voor een nieuwe schok, maar mogelijk ook voor een positieve impuls. Europa heeft eerder bewezen dat het onder druk tot samenwerking en hervorming kan komen. Tijdens de coronacrisis bijvoorbeeld, werden gezamenlijke inkoopprogramma’s en financiële steunpakketten geïmplementeerd die voordien ondenkbaar waren. Ook de energiecrisis stimuleerde de EU om stappen te zetten naar een zelfstandiger energiebeleid.
Trumps terugkeer naar de macht zet de EU onder druk om een onafhankelijker koers te varen.
Trumps terugkeer naar de macht zet de EU onder druk om een onafhankelijker koers te varen. Zoals de Poolse premier Donald Tusk verwoordde: Europa moet stoppen met afhankelijk te zijn van de VS en de verantwoordelijkheid voor haar toekomst zelf opnemen. Dit kan betekenen dat Europa zich losser gaat positioneren van Amerika en meer ruimte zoekt om een eigen pad te kiezen in haar relatie met China en andere wereldmachten.
De geopolitieke uitdaging voor Europa
Met Trump aan de macht zullen trans-Atlantische relaties waarschijnlijk stroever verlopen en kan de EU gedwongen worden om haar strategische autonomie te versterken. Dit biedt een kans voor Europa om volwassen te worden op het wereldtoneel en minder afhankelijk te zijn van Amerikaanse leiding. De toekomst van de EU zal afhangen van haar vermogen om zelfstandig beslissingen te nemen in een wereld waarin de geopolitieke macht verschuift.
Een nieuwe koers voor de VS en de EU
Trumps overwinning toont hoe sterk onderstromen in de samenleving de politieke uitkomst kunnen beïnvloeden en dat is ook een waarschuwing voor Europa. Tegelijk drukt het ons met de neus op de feiten: het tijdperk waarin het lot van de EU volledig afhankelijk was van de VS is wellicht voorbij. Voor zowel de VS als Europa begint nu een nieuwe fase, waarin beide grootmachten gedwongen worden hun toekomst in eigen handen te nemen.
Lees ook het artikel in De Morgen van 9 november 2024 waarin Hans Diels wordt geciteerd.