Onderneming 2.0
Een meer dan honderd jaar oud bedrijfsmodel maakt plaats voor een nieuwe vorm van ondernemerschap met gewijzigde relaties tussen eigenaars, financiers en medewerkers. Mede-eigenaarschap in brede zin staat centraal.
Wereldwijd rijzen er alsmaar meer guerrilla-bedrijven als paddenstoelen uit de grond. Een aantal daarvan zoals Uber, Airbnb,… zijn inmiddels genoegzaam gekend maar hun manier van werken krijgt opvallend veel navolging. Niet alleen in Silicon Valley maar ook in London, Berlijn, Parijs,… wemelt het van (hightech) start-ups die oude regels aan hun laars lappen, kapitaal ophalen bij werknemers of de grote massa, en gevestigde waarden op hun grondvesten doen daveren. Een nieuw soort ondernemerschap steekt de neus nadrukkelijk aan het venster.
“We moeten werk maken van een betere omkadering van mede-eigenaarschap en nieuwe vormen van financiering.
Een opvallend kenmerk van deze zogenaamde eenhoorns of gazellen betreft de nieuwe vormen van financiering en eigenaarschap. In vergelijking met de klassieke manier van werken hebben nieuwkomers vandaag het voordeel dat ze vaak veel minder kapitaalintensief zijn en dat in heel wat landen de markt voor private financiering tot volle wasdom is gekomen (helaas nog niet bij ons). Ook medewerkers worden steeds vaker financier onder de vorm van medeaandeelhouderschap (evenmin helaas bij ons). Dat bindt hen aan het bedrijf maar werkt bovenal motiverend, aangezien de eigen inspanning en inbreng van knowhow navenant zal worden beloond. Vorig jaar kochten werknemers van Airbnb zich voor 200 miljoen dollar in het bedrijf in. Er werd daarnaast vlotjes voor meerdere honderden miljoenen dollars aan bijkomend kapitaal opgehaald bij private financiers.
Alternatieve financiering schept nieuwe mogelijkheden. Af en toe trekken nog wel succesvolle start-ups naar de beurs zoals eerder dit jaar Snap, van het gelijknamige socialemediaplatform, maar dikwijls ontwijkt de nieuwste generatie de beurs. Niet alleen bij ons, ook in de VS kennen de beurzen weinig nieuwe introducties. In de VS halveerde het aantal noteringen tijdens de voorbije twee decennia.
Eigenaars of oprichters van snelgroeiende start-ups hebben zo hun redenen. De zware administratieve en regelgevende omkadering die een beursnotering met zich meebrengt, is niet de enige. Oprichters van succesvolle bedrijven zijn ook wars van het kortetermijndenken op de financiële markten. Tesla en Amazon bewijzen dat het anders kan, maar de angst voor de tirannie van het kwartaaldenken zit er bij veel ondernemers diep in.
Daar waar aandelenopties in het verleden werkten als magneten voor kortzichtigheid, creëren nieuwe vormen van mede-eigenaarschap ruimte voor langetermijndenken. Door andere types investeerders aan te trekken en te experimenteren met nieuwe vormen van eigenaarschap, ontstaan nieuwe ondernemingsmodellen die de belangen van eigenaars, private financiers, managers, medewerkers,… beter op elkaar afstemmen. Het destructief kwartaalkapitalisme maakt plaats voor nieuwe vormen van eigenaarschap. De contouren daarvan worden niet alleen contractueel veel scherper gedefinieerd maar ook transparanter voor alle betrokkenen.
Indien ons land niet wil achterblijven, zullen we hard en dringend moeten werken aan een betere omkadering van mede-eigenaarschap alsook van nieuwe vormen van financiering.