"Groei is nodig, maar niet op de gangbare wijze"

Centraal in de filosofie van Leen Gorissen is het concept van de natuur als onuitputtelijke bron van innovatieve ideeën. Ideeën die per definitie werken in de praktijk, want de natuur puzzelt al vier miljard jaar aan duurzame oplossingen voor sterk uiteenlopende uitdagingen op het vlak van voortbeweging, strategie, duurzaamheid, logistiek, teamwerk en klimaatbeheersing. Center4NI dompelt klanten onder in de natuur, om uit te leggen hoe de natuur werkt en hoe bedrijven Natural Intelligence (NI) kunnen toepassen om als het ware samen met de natuur landschappen te regenereren, de bodem te herstellen, biodiversiteit te bevorderen…

ETION: Wat bedoelt u met ‘natuurlijke intelligentie’?

Leen Gorissen: “Natural Intelligence is een intelligentie die al zo oud is als het leven zelf. Het is de kunst en kunde om te overleven en floreren op een continue veranderende planeet met eindige grondstoffen. Het is de intelligentie die de overlevingskampioenen, de 0,1% van organismen die al miljoenen jaren meedraaien op aarde, onderscheidt van de fossielen, dus de 99,9% andere.”

We zitten vast in een inherent onduurzaam innovatiesysteem, want we zijn blind voor de ongewenste neveneffecten.

ETION: U schrijft: ‘Wie weet hoe de natuur werkt, kan haar gebruiken als gids voor toekomstbestendigheid’. Wat betekent dat voor onderzoek en innovatie?

“We zitten vast in een inherent onduurzaam innovatiesysteem, want we zijn blind voor de ongewenste neveneffecten en bijproducten van onze innovaties. Kijk maar naar de chemie. We hebben PFAS ontwikkeld, o.a. om antikleeflagen aan te brengen in kookpotten. Ondertussen weten we dat deze chemische verbindingen niet afbreken. Die zogenaamde forever chemicals stapelen zich op in onze lichamen en ecosystemen, waar ze de gezondheid aantasten. Ondertussen zit PFAS zelfs in de regen.”

“Eco-toxiciteit, waar toxische stoffen hele ecosystemen schaden, komt in de natuur niet voor. De natuur werkt uitsluitend met groene chemie en bewerkstelligt zo een hele hoop kenmerken die wij als mens ook nastreven. Nijlpaarden bijvoorbeeld produceren zelf een hydraterende en milieuvriendelijke zonnecrème die niet schadelijk is voor het waterleven. Spinrag is sterker dan Kevlar maar gemaakt op kamertemperatuur van dode vliegen en water. En haaien voorkomen dat organismen zich vasthechten aan hun huid door een vernuftige microstructuur die adhesie vermijdt. We kunnen dus leren van de natuur hoe we betere producten kunnen maken zonder toxische neveneffecten. Zo kunnen we van de haai leren hoe we antikleeflagen kunnen ontwikkelen zonder PFAS. Een bedrijf dat Sharklet Technologies Inc. heet, brengt al zulke folies op de markt. We kunnen van de spin leren hoe we performante vezels maken die wel bio-afbreekbaar zijn, zoals het bedrijf Spintex.”

Uw ideeën gaan verder dan over fysische aspecten als grondstoffen en energiegebruik. Ik zag ook verwijzingen naar inspiratie voor de manier waarop we organisaties vormgeven en hoe we samenwerking organiseren.

“De natuur kent geen top-downmanagement. Het overheersende organisatorische principe in de natuur is zelforganisatie. Er is geen dirigent, directeur of manager die zegt hoe het bos moet groeien, hoe een vlucht vogels zich moet gedragen, of hoe een kolonie bijen zich moet organiseren. Toch organiseren zij zich effectief, omdat ze een aantal simpele regels van zelforganisatie volgen. Dit laat hen toe om heel snel te anticiperen op veranderende omstandigheden, terwijl onze klassieke hiërarchisch gestructureerde organisaties het moeilijk hebben om snel met verandering om te gaan. We kunnen dus heel wat leren van de manier waarop de natuur zich organiseert.”

Lees het volledige artikel in het septembernummer van Ondernemen.