Europa onder druk
Wat deed Europa?
Europa kon in 2022 zijn gasinvoer snel diversifiëren met de hulp van LNG en nieuwe importlanden. Duitsland nam met de Zeitenwende van Olaf Scholz afstand van het Merkel-Schröder tijdperk en de accommodatie van Rusland. De afgelopen maanden heeft de EU goed gelaveerd op de woelige baren van de energiemarkt, maar we zijn nog niet gered. Europese bedrijven zullen nog lang een competitief nadeel ondervinden van de hogere energieprijzen in vergelijking met de VS. En nu de Chinese economie weer aantrekt, kan de energiemarkt dit jaar weer onder druk komen te staan.
Europa nam ook al verschillende initiatieven om onze afhankelijkheid van China af te bouwen. De Critical Raw Materials Act moet ons minder afhankelijk maken van Chinese grondstoffen, het Green Deal Industrial Plan beoogt hetzelfde voor Europa’s afhankelijkheid van Chinese hernieuwbare energietoepassingen en de European Chips Act voor microchips. Terwijl het Anti-Coercion Instrument de EU weerbaarder moet maken tegenover China’s economische oorlogsvoering. Ondertussen zien we wel dat heel wat lidstaten nog steeds een beleid voeren van ‘voorzichtigheid en pragmatisme’ (zoals eerder ten aanzien van Rusland). De Duitse kanselier Olaf Scholz en de Franse president Emmanuel Macron trokken allebei met een grote delegatie bedrijven naar China, waar ze zich warm lieten onthalen door Xi Jinping. Hier blijft de ‘Zeitenwende’ duidelijk nog wat uit.
Zonder een eigen duidelijke Europese visie dreigt Europa tussen twee vuren terecht te komen en riskeert het zowel zijn economische relaties met de VS als met China te bemoeilijken.
Zonder een eigen duidelijke Europese visie dreigt Europa tussen twee vuren terecht te komen en riskeert het zowel zijn economische relaties met de VS als met China te bemoeilijken. Voor Europese bedrijven wordt het een evenwichtsoefening. Enerzijds kunnen ze China als markt en toeleverancier niet links laten liggen. Anderzijds wordt het belangrijk om zelf voldoende te diversifiëren en de politieke evoluties goed op te volgen, zodat er snel kan geschakeld worden als de relaties verslechteren.
Ook de relatie met de VS blijft een Europese bezorgdheid. De EU probeerde om met de VS te onderhandelen om Europese bedrijven dezelfde voordelen te geven in het kader van de IRA (Inflation Reduction Act). Maar dat leverde slechts kleine concessies op.
Europa als cleantech-producent?
Naast enkele tijdelijke maatregelen lanceerde de Europese Commissie een reeks ambitieuze voorstellen die de Europese productie van hernieuwbare energietoepassingen wil bevorderen. Met haar Net Zero Industry Act beoogt ze dat de EU tegen 2030 minstens 40% van de zonnepanelen, 85% van de windturbines, 60% van de warmtepompen en 85% van de elektrische batterijen zelf produceert. Maar als we zien dat China momenteel 66% van alle batterijen ter wereld maakt en 70% van de zonnepanelen, en dat het ook in de hele toeleveringsketen voor hernieuwbare energietoepassingen een zeer dominante rol speelt, lijken deze ambities voor 2030 weinig realistisch. China heeft al decennialang een strategie om de hele toeleveringsketen van cleantech onder controle te krijgen. Dat kan de EU niet in zeven jaar terugdraaien.
Kwartaalupdate
Blijf je zelf graag op de hoogte van hoe onze geopolitieke en economische omgeving evolueert? Schrijf je dan in voor onze (digitale) kwartaalupdate. ETION-hoofdeconoom Geert Janssens en expert geopolitiek Hans Diels geven je elk kwartaal een update van onze economische en geopolitieke omgeving en diepen, samen met hun gasten, één specifiek thema uit.
Lees het volledige artikel in het juninummer van Ondernemen.