Verkiezingen 2019 – Gezocht: principiële politici
Naar aanleiding van de aankomende Vlaamse, federale en Europese verkiezingen, zal ETION de komende weken enkele beleidsaanbevelingen naar voor schuiven. We doen dat vanuit de inhoudelijke achtergrond van onze denktank, alsook op basis van de ervaringsuitwisseling die onze ledenwerking dagelijks organiseert. Het eerste thema betreft ‘principiële politici’.
Politici staan vandaag onder alsmaar grotere druk om snel in actie te komen, zoals onder meer in de klimaatproblematiek. Helaas zijn er ook daar, net zoals met betrekking tot vele andere maatschappelijke problemen, geen ‘quick wins’. We willen verhinderen dat politici zich laten verleiden tot ‘steekvlampolitiek’, die erop gericht is om publieke verontwaardiging in de kiem te smoren met kortetermijnoplossingen, die het probleem op langere termijn niet fundamenteel aanpakken.
"Principiële politici laten zich leiden door een langetermijnagenda en zijn in staat om te werken over partijgrenzen heen."
Sociale media werken een dergelijke kortzichtige aanpak overigens in de hand. Psychologisch gedragsonderzoek heeft uitgewezen dat mensen van nature geneigd zijn om informatie en opinies op te zoeken die hun voorafgaandelijke (voor)oordelen bevestigen. Digitale platformen omringen gebruikers met opinies en informatie die ze graag hebben, onder meer op basis van ‘likes’, ‘retweets’, profielen van gebruikers die men volgt of opzoekt,... Algoritmes worden steeds beter in het personaliseren van de informatie die men te zien krijgt op basis van filters, die zich baseren op die gebruikersgeschiedenis. Dit werkt polarisatie van opinies en ideeën nog meer in de hand.
Een tweede effect van sociale media is dat het voor mensen gemakkelijker is geworden om hun stem te laten horen. Collectieve acties op touw zetten wordt een koud kunstje in een wereld waar transactiekosten, die gepaard gaan met het zoeken van gelijkgezinden, verschrompelen en de inspanningen om een netwerk op te bouwen, worden herleid tot een druk op de knop. Er is niets verkeerd met acties die mensen samenbrengen rond een idee, maar de manier waarop vorige zondag (31 maart) de protesten in Brussel uit de hand zijn gelopen, tonen aan dat er steeds een gevaar van polarisatie of radicalisering om de hoek loert.
Hoewel de meeste burgers met hun acties net willen oproepen tot langetermijndenken, bestaat toch het gevaar dat publieke verontwaardiging — al of niet onder druk van sociale media, actiegroepen of de publieke opinie in het algemeen — aanleiding geven tot het nemen van overhaaste en ondoordachte beslissingen. Het politieke bedrijf en de beleidsinstellingen zijn lang niet altijd in staat om adequaat om te gaan met die druk.
De klassieke media, die in een hevige concurrentiestrijd zijn gewikkeld met digitale platformen maar ook met zichzelf als nieuwe spelers in die digitale wereld, worden evenzeer meegesleurd in een zoektocht naar extreme opinies.
Dat we deze bedreigingen ernstig moeten nemen, blijkt uit de wijze waarom de afgelopen jaren het politiek bedrijf is afgegleden naar een toneel. De retorische aanpak van Donald Trump en het oeverloos gebakkelei rond brexit in het Britse Parlement zijn een voorbode van wat ook ons te wachten staat indien politici zich hier niet boven kunnen zetten. De voorbije maanden gleed ook onze binnenlandse politiek overigens af naar een schabouwelijk schouwtoneel.
Principiële politici laten zich leiden door een langetermijnagenda en zijn in staat om over te werken over partijgrenzen heen. Ze houden zich aan de tien principes die we tien jaar geleden ook reeds naar voor hebben geschoven en die tot op vandaag zeer relevant blijven:
1. Integer en waardenbewust.
2. Kennen zichzelf en zijn bescheiden.
3. Handelen consequent en besluitvaardig.
4. Hebben een visie en geven daardoor betekenis aan het werk van anderen.
5. Kiezen voor doelstellingen op de lange termijn en streven die wendbaar maar vastberaden na.
6. Motiveren anderen door enthousiasme en communiceren door te luisteren.
7. Werken samen en oogsten vertrouwen door het zelf te schenken.
8. Zorgen voor een kritisch klankbord en opteren voor deugdelijk bestuur.
9. Hebben een sterk verantwoordelijkheidsgevoel en laten eigenbelang niet primeren.
10. Geven het voorbeeld en genieten gezag door bovenstaande principes permanent te gebruiken als leidraad.
De principes zijn nodig om de echte grote vraagstukken van deze tijd, zoals klimaat en migratie, ten gronde aan te pakken. In een volgende bijdrage zullen we overigens een aantal lijnen uitzetten om te komen tot zo’n toekomstplan voor meerdere jaren.
Tot slot willen we benadrukken dat de uittredende regering(en) sinds 2014 een periode van vier jaar hebben mogen regeren zonder verkiezingen. Het is lang geleden dat dit in ons land nog mogelijk is geweest. We moeten betwijfelen of deze opportuniteit ten volle werd benut, aangezien heel wat grote dossiers niet ten gronde werden uitgespit.
"Hopelijk gaan we deze lange bestuursperiode deze keer wel optimaal gebruiken."
Zowel de volgende Vlaamse als federale regering krijgt zelfs een periode van 5 jaar voor de boeg. Hopelijk gaan we deze lange bestuursperiode deze keer wel optimaal gebruiken. Enkel zo kan men adequaat omgaan met de langetermijnuitdagingen en de verzuchtingen van velen die vandaag aan de opporvlakte komen drijven.