Slagen van Amerikaans-Chinees handelsakkoord is niet zo belangrijk
Opinie van Hans Diels (Tijd.be, 7 mei 2019)
Op langere termijn maakt het al dan niet lukken van een handelsakkoord tussen de VS en China geen groot verschil. De markten wennen dus maar beter aan een hogere volatiliteit in de geopolitieke spanning tussen beide grootmachten.
De Bel20 en andere beursindexen tuimelden omlaag na enkele tweets van Donald Trump. De Amerikaanse president kelderde geruchten dat er snel een handelsakkoord zou komen tussen de Verenigde Staten en China. Nochtans zijn niet Trumps tweets zo opmerkelijk, maar wel de positieve stemming over het ‘nakende’ akkoord.
In de eerste plaats zijn de geruchten steeds vaag gebleven en leek de inhoud heel beperkt te zullen worden. Een akkoord dat enkel gericht was op het verlagen van de (verhoogde) tarieven en een hoop Chinese beloftes om meer Amerikaanse producten aan te kopen, zou niet meer betekend hebben dan een staakt-het-vuren in een veel breder handelsconflict.
Het grootste probleem voor Trump is misschien de bilaterale handelsbalans - die is er de laatste maanden ondanks alle tarieven nog op achteruitgegaan - maar voor de Amerikaanse bedrijven gaat het veel meer over intellectuele eigendomsrechten en de vermenging tussen de staat en de privésector in China.
Ten tweede was er in de geruchten over het akkoord sprake van een bilateraal controlemechanisme. Door de controle op een dergelijk akkoord over te laten aan de betrokken partijen werd de basis voor het volgende conflict ingebouwd. Zonder objectieve externe partij die beoordeelt wie het akkoord schendt, wordt dit gewoon een politieke beslissing. Uiteindelijk zorgt dit voor permanente instabiliteit in de relaties.
Ten derde, en dit is het essentiële probleem, is het handelsconflict slechts een deel van de toenemende strategische concurrentie tussen China en de VS. China daagt het primaat van de VS meer en meer uit. We zien dit bijvoorbeeld ook in de spanningen rond Taiwan en in de Zuid-Chinese Zee, waar China haar eigen invloedzone wil afbakenen (zoals de VS in Zuid-Amerika).
"Velen hebben het over een nieuwe Koude Oorlog, maar de nieuwe strategische competitie tussen China en de VS is niet vergelijkbaar met de relaties tussen de VS en de Sovjetunie in de vorige eeuw."
Velen hebben het over een nieuwe Koude Oorlog, maar de nieuwe strategische competitie tussen China en de VS is niet vergelijkbaar met de relaties tussen de VS en de Sovjetunie in de vorige eeuw. Tussen de VS en de USSR was er zeer weinig interactie op economisch vlak. Er was zeer beperkte handel en er waren geen investeringen in elkaars economie. De economieën van de VS en China daarentegen zijn door de globalisering sterk verstrengeld geraakt. Beide landen zijn belangrijke markten voor elkaar en hun toeleveringsketens zijn helemaal geïntegreerd.
Deze onderlinge afhankelijkheid zorgt voor een handrem in de escalatie van conflicten. Beide landen zullen lang trachten een militair conflict te vermijden omdat dit hun economie sterk zou schaden. Anderzijds wordt die wederzijdse afhankelijkheid ook gebruikt als hefboom in hun relaties. Conflicten worden niet uitgevochten met wapens, maar door elkaar economisch te treffen. En de handelsoorlog moet in dit breder perspectief gezien worden.
"Eender welk puur economisch akkoord tussen de VS en China zal niet meer zijn dan een staakt-het-vuren in een conflict dat steeds kan opflakkeren."
Eender welk puur economisch akkoord tussen de VS en China zal dan ook nooit een einde maken aan de spanning in hun relaties en zal niet meer zijn dan een staakt-het-vuren in een conflict dat steeds terug kan opflakkeren. Politiek-militaire spanningen zullen steeds vaker een economisch antwoord krijgen in de vorm van nieuwe tarieven of sancties.
Op langere termijn zal het al dan niet lukken van een handelsakkoord dus geen groot verschil maken, en de markten kunnen dus maar beter wennen aan een hogere volatiliteit in de geopolitieke spanning tussen deze twee belangrijkste economieën en de economische shocks die deze nog zullen voortbrengen.