Nieuw tijdperk van geopolitieke risico’s
Opiniebijdrage van Hans Diels (De Tijd, 14 augustus 2018)
De Turkse crisis bewijst nog maar eens de toegenomen geopolitieke risico’s voor de bedrijfswereld. Die risico’s zullen alleen maar toenemen. Bedrijven moeten ze daarom beter leren inschatten.
De Turnhoutse lijm- en siliconenproducent Soudal, een van Vlaanderens meest internationale bedrijven, kondigde aan dat hij stopt met leveringen aan Turkije. De val van de Turkse lira na de aankondiging van de Amerikaanse president Donald Trump dat de tarieven op Turks staal en aluminium verdubbelen, leidt ertoe dat het bedrijf eerst zijn prijzen moet heronderhandelen voor het weer aan de Turkse markt kan leveren.
De val van de Turkse lira en de economische sancties die de VS het land oplegden, zijn slechts de recentste tekenen van een nieuw tijdperk waarin bedrijven steeds meer met geopolitieke risico’s geconfronteerd worden.
Naar aanleiding van een oproep van de Canadese minister van Buitenlandse Zaken om een Saoedische vrouwenrechtenactiviste vrij te laten, kondigde Saoedi-Arabië aan alle nieuwe investerings- en handelscontracten te bevriezen. De centrale bank en de pensioenfondsen werden verplicht al hun Canadese investeringen te verkopen, voor Saoedische studenten in een uitwisselingsproject met Canadese universiteiten werd een alternatief gezocht en de programma’s met Canadese ziekenhuizen werden stopgezet.
De week daarvoor legden de Amerikanen nieuwe sancties op naar aanleiding van de Russische betrokkenheid bij een chemische aanslag op de Russische dubbelagent Sergei Skripal in het Verenigd Koninkrijk. Eerder waren er de Europese (en Amerikaanse) sancties voor Rusland naar aanleiding van de invasie van Oekraïne en de Russische tegensancties voor onze voedingssector.
De chiptoevoer voor heel wat bedrijven dreigde onderbroken te worden door een Amerikaans exportverbod voor de Chinese chipproducent ZTE, omdat die de Amerikaanse sancties tegen Iran en Noord-Korea gebroken had. En China blokkeerde regelmatig zijn markt om politieke doelen te verdedigen.
Die economische maatregelen zullen de komende jaren zeker niet afnemen. De steeds zwakker wordende wereldorde waarin internationale (formele en informele) regels de relaties tussen landen zo ordelijk mogelijk lieten verlopen, zal de komende jaren verder afbrokkelen. De opkomst van nieuwe regionale machten en een vermindering van de wil van de Verenigde Staten om de kosten van het in stand houden van die wereldorde te dragen, leiden ertoe dat internationale conflicten enkel zullen toenemen.
De vorige golf van politieke risico’s (in de jaren 70 en 80) trof vooral bedrijven die actief waren in extractieve industrieën (de olie- en mijnsector) en die het slachtoffer werden van een contractbreuk of een onteigening door een nationalisering van de grondstoffenontginning. De nieuwe politieke risico’s vinden we veel meer in de relaties tussen landen en de gevolgen die die kunnen hebben voor de stromen van producten en geld tussen die landen. Het zijn risico’s die alle bedrijven lopen.
De hypergeglobaliseerde toeleveringsketens en markten van bedrijven zijn ervoor verantwoordelijk dat een conflict in een ver land snel een grote (en onverwachte) impact kan hebben. (Geo)politieke risico’s zijn geen ver-van-mijn-bedshow meer, waar enkel oliemaatschappijen en mijnbedrijven zich zorgen over moeten maken. Ze zijn intussen een belangrijke bedreiging voor alle bedrijven die er geen rekening mee houden.
Als we kijken naar de belangrijkste exportlanden van de EU, zien we dat we in een - tot voor kort sterk escalerend - conflict zitten met onze grootste exportmarkt, de VS. Onze tweede exportmarkt, China, sloot al regelmatig zijn markt voor Europese exporteurs door een politiek conflict. Met het derde exportland, Zwitserland, hebben we geen probleem. Maar onze vierde exportmarkt, Rusland, heeft een importembargo op onze voedingssector. En de EU heeft zelf een exportembargo voor gevoelige technologie naar Rusland. Met het vijfde exportland, Turkije, hebben we een groot politiek conflict. Het Europees Parlement riep al op tot sancties.
"Bedrijven moeten niet enkel de lokale marktsituatie bestuderen, maar ook de politieke evoluties in die landen opvolgen, net als de relaties tussen de landen waar hun activiteiten zich bevinden."
Daarom is het noodzakelijk dat bedrijfsleiders en managers een beter inzicht krijgen in de politieke evoluties in de landen waar ze actief zijn en waar ze hun grondstoffen en intermediaire producten halen. Bedrijven moeten niet enkel de lokale marktsituatie bestuderen, maar ook de politieke evoluties in die landen opvolgen, net als de relaties tussen de landen waar hun activiteiten zich bevinden. Geopolitieke risico’s worden vaak voorgesteld als zwarte zwanen, zaken die niet voorzien kunnen worden. Maar een goede en systematische opvolging van de politieke evoluties binnen en tussen landen kan, zonder concrete acties te voorspellen, bedrijven wel helpen zich voor te bereiden op wat komen kan.
Copyright © 2018 Mediafin. Alle rechten voorbehouden