Het einde van de Russische sancties in zicht?
Opinie van Hans Diels (Flows.be, 21 augustus 2018)
Gisteren riep de Britse minister van Buitenlandse Zaken op om de economische sancties tegen Rusland uit te breiden voor de moord op de Russische dubbelspion Skripal. De kans dat de EU hierop ingaat is klein. De kans op afbouw wordt wél groter.
Dit weekend ontmoetten de Duitse Kanselier Angela Merkel en de Russische President Vladimir Poetin elkaar nabij Berlijn. Het was de eerste keer dat Merkel Poetin verwelkomde sinds 2013. Na de Russische annexatie van de Krim in 2014 werden de relaties zeer moeilijk. De contacten tussen Duitsland en Rusland zijn de laatste maanden echter intenser geworden. In mei ontmoetten beide leiders elkaar nog in het Russische Sotchi en ook de ministers van Buitenlandse Zaken houden regelmatig contact.
Dat is weer een nieuwe stap richting het verzachten of beëindigen van de sancties tegen Rusland en de sancties die Rusland oplegde op de EU-export (vooral in de voedingssector).
De zwakke reactie van de EU op de Russische moord op een Russische dubbelspion, Sergei Skripal, in het Verenigd Koninkrijk was een eerste teken aan de wand in het afzwakken van het harde Ruslandbeleid van de EU. Langs beide kanten werden er een aantal diplomaten het land uitgezet, maar buiten deze voornamelijk symbolische actie, ondernam de EU weinig om Rusland te straffen voor haar betrokkenheid bij de moord.
VS
Daarna ging de EU ook niet mee in de verstrenging van de Amerikaanse sancties op Rusland naar aanleiding van de Russische interventie in de Amerikaanse verkiezingen. De EU verzette zich zelfs tegen sancties vanuit de VS die de samenwerking op het vlak van energie tussen de EU en Rusland konden bemoeilijken.
De EU-sancties worden elke zes maanden vernieuwd. Hiervoor is unanimiteit nodig. Dat betekent dat als één land dwarsligt, de sancties ingetrokken worden. Nu zijn er de laatste jaren steeds meer EU-regeringen aan de macht gekomen die ijveren voor betere relaties met Rusland. Hierdoor daalt de kans op unanieme steun voor de verlenging van de sancties.
Rusland heeft al heel wat bondgenoten binnen de Europese Unie. Hongarije ijvert onder de autoritaire president Orban al lang voor betere relaties met Moskou en de Tsjechische president Zeman ontkent zelfs de aanwezigheid van Russische troepen in Oekraïne. Na zijn bezoek aan Merkel reisde Poetin door naar Oostenrijk als gast op de bruiloft van de Oostenrijkse Minister van Buitenlandse Zaken. In Italië zijn zowel de vijfsterrenbeweging als de Lega – die samen de regering vormen – voor een verbetering van de relaties met Rusland.
Ondertussen dunt ook de groep met de belangrijkste voorstanders van sancties verder uit. Door de brexit verzwakt de positie van het Verenigd Koninkrijk. En nu lijkt Duitsland ook een zachtere koers te willen varen. Eerder uitte de parlementaire fractieleider van de Duitse CSU, Merkels coalitiepartner, al zijn twijfels over de sancties. De Baltische staten, de Scandinavische EU-leden en Polen, de landen die het meest te vrezen hebben van Russische agressie, blijven over.
Deze trend naar een soepelere positie tegenover Rusland wordt nog versterkt door twee factoren. Er zijn de verslechterende trans-Atlantische relaties, waardoor de EU zijn strategische positie willens nillens herbekijkt. Daarnaast maakt het onvermogen van de Oekraïense regering om orde op zaken te stellen en de corruptie en het wanbeleid aan te pakken, dat het land steeds minder past in de voorbeeldrol van een land dat op weg is naar meer democratisering zoals in de periode van het Maidanprotest.
Uiteindelijk is Europa gedoemd om samen te werken met Rusland. Nog meer dan de VS heeft de EU gedeelde belangen met Rusland. Op vlak van energie en handel zijn de EU en Rusland veel meer verbonden met elkaar dan de VS en Rusland en zal samenwerking hoe dan ook nodig blijven.
Ook in Moskou is er interesse in een verbetering van de relaties. Het opheffen van de sancties zou niet alleen de economische groei ten goede komen, maar zou het ook makkelijker maken voor de politiek/economische elite om zaken te doen in of met het Westen.
Zodra de druk vanuit Duitsland verzwakt en de tegenstanders van verdere sancties zich gesterkt voelen door een assertieve Italiaanse regering – die al dreigde haar veto te gebruiken tegen de sancties (maar dit nog niet deed) – lijkt een versoepeling van de EU-sancties op Rusland in de nabije toekomst meer en meer waarschijnlijk.
Hans Diels
Politiek Analist, GeoTrends (www.geo-trends.com), Expert Geopolitiek ETION