Hans Diels over 'Markt onder vuur'
De laatste jaren krijgt Hans Diels, toekomstdenker en expert geopolitiek bij ETION, steeds meer vragen van bestuurders, ondernemers en CEO’s over problemen van geopolitieke aard. Hij bestudeert het fenomeen al vele jaren, maar de tijd was rijp voor een boek. Voor Ondernemen gaf hij alvast een uitgebreid interview.
ETION: De ondertitel luidt ‘Hoe politieke conflicten de economie verstoren’, maar de hoofdtitel ‘Markt onder vuur’ wijst op een trend die het anekdotische overstijgt.
Hans Diels: “Vandaag ziet iedereen dat landen in conflict meer strategisch gebruik maken van markten en toeleveringsketens. Bedrijven komen meer dan vroeger plots in conflicten terecht waarmee ze objectief gezien niets te maken hebben. Je ziet tegelijk ook meer overheidsingrepen in markten.”
Streven naar autonomie zal een hoge prijs hebben doordat producten duurder worden.
ETION: China is daar al decennia mee bezig. Wat is er dan veranderd?
Hans Diels: “In de jaren ’70 creëerde partijvoorzitter Deng Xiaoping meer economische vrijheid en begon een langere periode van groei. In tegenstelling tot de Sovjet-Unie na de val van de Muur in 1989, deed China dat gestructureerd en gradueel. In de Sovjet-Unie ging alles open en volgde chaos. De Chinese aanpak haalde miljoenen uit de armoede, maar met Xi Jinping (partijvoorzitter sedert 2012) is de Chinese strategie veranderd. De openheid werd teruggedraaid, de overheid stuurt strakker. Misschien speelde de chaotische overgang in Rusland ook wel een rol. De Chinese Communistische Partij wil controle en stabiliteit. Ze balanceert voortdurend tussen genoeg groei, niet te veel controleverlies en niet te veel ongelijkheid. Vandaar typische ingrepen zoals in het tutoringsysteem, dat vooral bemiddelde Chinezen toelaat om zich voor te bereiden op hogere opleidingen. De Partij schafte de bloeiende sector af, van de ene dag op de andere. Ze vermijdt op die manier ongelijkheid en sociale onrust. Anderzijds moet er voldoende groei blijven, zodat de indruk blijft heersen dat iedereen erop vooruitgaat en dat het steeds beter wordt.”
ETION: Er komt dus stilaan een einde aan die éénpolige wereld met de VS als gidsland?
Hans Diels: “Tot de jaren ‘90, met een China dat nog niet sterk genoeg was en een Rusland in verval, bleef de illusie overeind dat alle landen wel zouden democratiseren en dat we ze allemaal zouden integreren in de wereldeconomie, met als laatste hoogtepunt de toetreding van China in 2001 tot de Wereldhandelsorganisatie. Maar sindsdien werd China véél assertiever, zeker in de Zuid-Chinese Zee. Rusland van zijn kant viel Georgië binnen (2008) en annexeerde de Krim (2014). Autoritaire regimes wezen democratisering af en wilden hun eigen regionale invloedsferen veiligstellen. Dat grootmachten aan hun grenzen bufferzones installeren van landen met regimes die ze controleren, is trouwens een fenomeen van alle tijden. Dat moet wel botsen met de ambitie van de VS voor wereldwijde controle.”
ETION: En bovendien werd China toch ook op eigen kracht technologisch innovatiever?
Hans Diels: “Op dat vlak zijn we wellicht nog naïever geweest. We hebben de kracht onderschat van de planning van China op lange termijn en op het vlak van toeleveringsketens. Met het succes dat we vandaag zien: extreem dominante posities in pakweg zonnepanelen, batterijen en andere aspecten die belangrijk worden voor duurzaamheid.”
Lees het volledige artikel in Ondernemen.