Corona: niet normaal
'Ik weet dat jullie verlangen naar de dag dat jullie je oude leven kunnen hernemen. Geloof me, die komt er. Maar nu nog niet.' De Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern is een verfrissende stem in deze coronacrisis. Met een proactieve, strikte lockdown en samenhorigheid lijkt het land de strijd tegen het virus te winnen. Dat het een eiland is, speelt allicht in het voordeel van Nieuw-Zeeland. Maar eigenlijk doet dat niet ter zake. Ardern durft hoop te geven, zelfs op een terugkeer naar normaal.
Het contrast is groot met de vele stemmen die vandaag opgaan om ons neer te leggen bij het Nieuwe Normaal (vaak met hoofdletters als zou het om een officiële nieuwe geschiedkundige periode gaan). ‘Er komt geen post-corona, het is leven mét corona’. Ik begrijp die overgave aan het virus niet goed. Men normaliseert een uitzonderlijke en allesbehalve normaal aanvoelende crisisperiode die zovelen pijn doet.
“Afstand houden van onze dierbaren, het ontbreken van fysiek contact, het missen van cultuur, feest en samenhorigheid is niet normaal. Het zal het ook nooit worden.”
Jarenlang heb ik de cover van De Standaard van 12 september 2001 bijgehouden. The day after de dag die de recente geschiedenis in een nieuwe plooi legde. Op de foto: het tweede vliegtuig dat zich te midden van een vuurzee in de zuidelijke toren van het World Trade Center boort. De kop bij het beeld: Nooit meer veilig.
Op dat moment weerspiegelde de cover het aanvoelen van veel mensen. Maar als we er nu op terugkijken, kunnen we anders oordelen. De wereld werd juist veel veiliger. Nooit investeerden we zo veel in veiligheid als na 9/11. Niet in het minst in de luchtvaart. In eerste instantie nam het aantal terreurdoden ook af, tot het midden van het vorige decennium met de opkomst van IS. Maar ook op andere vlakken werd de wereld er steeds veiliger op zoals qua gezondheid, kindersterfte, verkeersslachtoffers,…
Voor alle duidelijkheid: de impact van de zelfmoordvliegtuigen was letterlijk en figuurlijk groot. Ze veranderden het geopolitieke landschap met onder meer oorlogen in Irak en Afghanistan. De veiligheidsmaatregelen namen overal fors toe. Security checks zijn vandaag, wel ja, normaal. Dus toch? Ja, maar dan niet ter vervanging van onze fundamentele behoeften en gedragingen. Die veranderden niet. We bleven elkaar opzoeken, evenementen organiseren, samenzijn vieren, reizen. Wel namen we er de extra controles bij om dat te kunnen blijven doen. Niet terreur werd het nieuwe normaal, wel de maatregelen die het normale leven tegen terreur beschermen.
Ik heb daarom moeite met het gemak waarmee deze coronacrisis als het nieuwe normaal wordt beschouwd. Het verheft de crisis en de tijdelijke maatregelen tot norm. Normaal is immers wat we als de norm beschouwen. Maar afstand houden van onze dierbaren, het ontbreken van fysiek contact, het missen van cultuur, feest en samenhorigheid is niet normaal. Het zal het ook nooit worden. Het behoort tot ons mens-zijn sinds de prehistorische mens, die samen rond het vuur danste en grotschilderingen maakte. Fysieke nabijheid is zelfs een biologische noodzaak. We danken ons bestaan aan intiem menselijk contact.
De behoefte aan nabijheid en verbinding zal dan ook niet verdwijnen. Ze zal altijd het oude normaal zijn. Maar zoals de Nieuw-Zeelandse premier zegt: nu kan het nog even niet. Hoe lang die tijdelijke omgang met maskers en anderhalvemeters zullen duren, weten we nog niet. Maar er zijn perspectieven. Een vaccin op termijn, virale remmers, immuniteitsopbouw die het risico op besmetting verlaagt,...
"Wat wanneer kan, is voer voor wetenschappers en beleidsmakers. Maar er mag wat meer hoop en wat minder fatalisme in het debat komen."
Wat wanneer kan, is voer voor wetenschappers en beleidsmakers. Maar er mag wat meer hoop en wat minder fatalisme in het debat komen. Elke pandemie is anders, maar de mens heeft al vele pandemieën doorstaan waarvan sommige veel dodelijker waren dan corona. De Spaanse Griep maakte 100 jaar geleden miljoenen doden en dan moest de globalisering nog beginnen. Afstand is in ieder geval nooit het nieuwe normaal geworden.
Laat ons dus de nodige maatregelen naleven, niet omdat ze het nieuwe normaal zijn. Maar om ons normale leven terug te kunnen opnemen.