Als zelfs de experten het niet eens zijn
Opiniestuk van Rogier De Langhe (Tijd.be, 9 maart 2020)
Het coronavirus polariseert. Het ene kamp maakt zich zorgen en vindt dat wie dat niet doet ongelijk heeft, niet uit zekerheid over het eigen gelijk, maar omdat het andere kamp te zeker is van het zijne.
Blijf rustig en luister naar experten. Tot het zover is en blijkt dat ook zij het ook niet eens zijn. Hoe erg wordt deze crisis? In Twittertijden woedt dat debat wereldwijd. De Amerikaanse econoom Tyler Cowen ziet twee kampen ontstaan: growthers en base-raters.
Growthers verwijst naar het typische patroon van exponentiële groei dat besmettingen kenmerkt. Eerst lijkt er niets aan de hand. Tegen dat je beseft wat er gebeurt, is het te laat. Growthers zijn dan ook geneigd zich vandaag zorgen te maken.
“Het durfkapitaalfonds a16z moest veel hoongelach trotseren toen het weken geleden wees op het belang van het wassen van je handen en het vermijden van sociaal contact.”
Growthers zijn vaak mensen die vertrouwd zijn met wiskunde of werken in de financiële sector (samengestelde interest) of de techwereld (Wet van Moore, adoptie van smartphones). Bill Gates maakte alvast een smak geld vrij voor de bestrijding van het virus. Het durfkapitaalfonds a16z moest veel hoongelach trotseren toen het weken geleden wees op het belang van het wassen van je handen en het vermijden van sociaal contact. Growthers zijn typisch analytisch ingestelde mensen die het gewend zijn in nieuwe situaties terecht te komen waar nog geen modellen voor bestaan.
Base-raters maken gebruik van een andere strategie. Ze benaderen de toekomst door op zoek te gaan naar voorbeelden uit het verleden. SARS, MERS, ebola... De zombieapocalyps bleef toen uit. Zelfs zonder glazen bol krijg je al snel een beeld van de mogelijkheidsruimte. Base-raters zijn er redelijk gerust op. Het verleden leert dat de paniek over virussen meestal niet in verhouding staat tot het uiteindelijke leed.
Base-raters zijn eerder mensen uit de praktijk, zoals beleidsmakers en huisartsen. Ze lossen dagelijks gelijkaardige problemen op. Extrapoleren uit het verleden is voor hen een goedkope en doeltreffende strategie. De Amerikaanse politicoloog Philip Tetlock noemt hen in zijn boek 'Superforecasting' over supervoorspellers 'vossen’. Vossen blijken doorgaans veel succesvoller dan egels, omdat mogelijkheidsruimtes redelijk stabiel zijn en extrapolaties veel detail toelaten.
De vos kan geen kop of munt voorspellen, maar door te extrapoleren uit het verleden weet hij dat de kans even groot is. Dat werkt meestal, tot het dat niet meer doet. Want wat als die onderliggende kansverdeling zelf plots verandert? Dan wordt extrapolatie net gevaarlijk, want je benadert de toekomst met een vals gevoel van veiligheid. Zoals in 2008, toen de risicomodellen braken nadat risico's opdoken die in theorie slechts om de paar miljoen jaar voorkomen.
Growthers weten dat. Ze accepteren die fundamentele onzekerheid. Rendementen uit het verleden zijn geen garantie voor de toekomst. Het is een known unknown. Voor base-raters is het een unknown unknown. De meeste dingen in onze ervaring zijn normaal verdeeld. Extreme gebeurtenissen, zoals iemand met een IQ van 1.000 of een lengte van 3 meter, zijn ook extreem onwaarschijnlijk. In complexe systemen geldt dat niet.
Base-raters hebben dan ook de neiging systematisch het risico van extreme gebeurtenissen te onderschatten. Die onderschatting leidde in 2008 tot heel wat schade. Ondanks dat de statisticus Nassim Taleb, een notoire growther, er het jaar voordien nog een profetisch boek over schreef: 'Zwarte zwanen'.
Profetieën zijn voor een andere keer. Maar ik beken dat ik behoor tot het kamp dat zich zorgen maakt. Anderen doen dat niet. Ze hebben ongelijk. Niet omdat ik zeker ben dat ik gelijk heb, maar omdat ze te zeker zijn dat ze gelijk hebben.