Aanpak COVID-19 is een trilemma
Opinie van Geert Janssens (De Tijd, 21 augustus 2020)
Terwijl wereldwijd het aantal COVID-19-besmettingen de eerdere piek van april overtreft, blijft het overal zoeken naar een geschikte manier van leven en omgaan met dit virus. Elk land of regio is anders en kiest in de uitvoering doorgaans voor een andere aanpak, maar ten gronde geldt voor iedereen dezelfde basisregel: COVID-19 speelt zich af op een speelveld met drie tegenstrijdige doelstellingen die je niet allemaal tegelijk kunt verwezenlijken. Het gaat om keuzes die leiden tot een afruil tussen gezondheid, economie en privacy.
"Het is van belang dat iedereen beseft dat de aanpak van dit virus een afruil is tussen drie tegenstrijdige doelstellingen en dat iedereen een verantwoordelijkheid draagt om die afruil zo optimaal mogelijk te realiseren."
Wie kiest voor het maximaal openhouden van de economie in combinatie met behoud van privacy, zal beduidend meer mensenlevens opofferen en kiest in feite voor de strategie van groepsimmuniteit. Wie maximaal gaat voor gezondheid en behoud van privacy, offert heel veel economische waarde op. Wie kiest voor economie en gezondheid zal moeten sleutelen aan de privacy (zie illustratie).
Toegegeven, het doet wat vreemd aan om de zaken koelweg voor te stellen als een afruil met mensenlevens als een soort pasmunt. Dat is ook de reden waarom we pleiten voor een aanpak waarbij gezondheid als doelstelling maximaal wordt gevrijwaard. Als we die keuze vastpinnen dan blijft er nog de afruil tussen privacy en economie. Het mag stilaan duidelijk wezen dat ook die keuze maatschappelijke verantwoordelijkheid met zich meebrengt. Wie zich niet houdt aan regels zoals ‘social distancing’, speelt niet alleen met de gezondheid maar ook met de welvaart van zichzelf en anderen.
Dat brengt ons bij het offer van de privacy. Men mag het niet voorstellen alsof we hier een heilige koe moeten slachten. Die privacy bestaat uit heel veel lagen en daarop toegeven, hoeft niet meteen te betekenen dat we heel ons privéleven op tafel moeten gooien.
Het beschikbaar wetenschappelijk onderzoek heeft alvast één ding aangetoond: afstand houden is het allerbelangrijkste. Dit systematisch opvolgen en elkaar oproepen tot verantwoordelijkheid is de grootste stap voorwaarts. Het vraagt wel dat we niet meer zomaar gaan en staan waar we willen.
Daarna komt het dragen van mondmaskers wanneer afstand houden niet is gegarandeerd. Ook dat is een verantwoordelijkheid waarop we elkaar dienen te wijzen. Een laatste punt is dat we kort op de bal moeten kunnen spelen door uitgebreid testen te combineren met ‘track and trace’. Dat ons eigen beleid er niet is in geslaagd om dat laatste adequaat mogelijk te maken, is een misser van formaat. Maar laat u niet te snel in de gordijnen jagen, ook in het buitenland verloopt dit niet van een leien dakje.
Om de komende weken, maanden en — wie weet — jaren, goed door te komen, is het van belang dat iedereen zo goed mogelijk beseft dat de aanpak van dit virus een afruil is tussen deze drie tegenstrijdige doelstellingen en dat iedereen een verantwoordelijkheid draagt om die afruil zo optimaal mogelijk te realiseren. Gegeven de keuze voor het minimaliseren van de kostprijs in termen van mensenlevens, is de volgende stap het maximaal vrijwaren van de welvaart die nodig is om die eerste keuze niet in gevaar te brengen.
Het is aan het beleid om dit helder uit te leggen zodoende er een breed draagvlak wordt gecreëerd voor ‘social distancing’ in combinatie met andere maatregelen die onze vrijheid beperken. Enkel op die manier kunnen we iedereen oproepen tot het opnemen van de noodzakelijke maatschappelijke verantwoordelijkheid.