Technologiesector wordt kwetsbaarder voor geopolitiek
Opiniebijdrage van Hans Diels (Tijd.be, 16 mei 2018)
Op 16 april verbood het Amerikaanse ‘Commerce Department’ de Chinese telefoon- en telecomgigant ZTE om nog technologie te kopen van Amerikaanse leveranciers. Het deed dat omdat ZTE Amerikaanse sancties had genegeerd en aan Iraanse en Noord-Koreaanse klanten producten had verkocht waarin Amerikaanse technologie gebruikt was. Door het verbod kwam het voortbestaan van het Chinese bedrijf in gedrang. Ondertussen verklaarde president Trump wel dat hij samen met de Chinese President Xi Jinping naar een oplossing zoekt om geen Chinese banen in gevaar te brengen.
De Chinese technologiereus, die ook Telenet onder zijn klanten telt, overleeft dit incident waarschijnlijk wel. Maar het moet wel een wake-up call zijn voor de technologiesector, ook in België. Technologiebedrijven hangen sterk af van globale toeleveringsketens. Essentiële onderdelen worden vanuit de hele wereld geïmporteerd. Dit maakt de technologiesector zeer kwetsbaar voor onderbrekingen van deze toeleveringsketens.
Tot voor kort leefde er nog het geloof dat we na de economische globalisering een politieke convergentie zouden krijgen. Landen zouden door hun economische banden ook op politiek vlak steeds dichter bij elkaar komen en er zouden steeds minder internationale conflicten voorkomen. Er werd zelfs voorspeld dat er een groep van transnationale bedrijven zou ontstaan die zich nog weinig van nationale regelgeving zou aantrekken. Door een flexibel en mobiel globaal productieapparaat en waardeketen zouden ze nieuwe regulering in bepaalde landen kunnen ontwijken door naar andere landen te trekken voor productie of grondstoffen.
Het tegendeel gebeurt echter. De groeiende economische interdependentie leidt ertoe dat politieke conflicten steeds vaker met economische wapens worden uitgevochten en technologische competitie wordt steeds vaker een onderdeel van geopolitieke competitie.
“Geglobaliseerde waardeketens en geïnternationaliseerde markten zorgen ervoor dat bedrijven kwetsbaarder worden voor onderbrekingen. En deze kwetsbaarheid wordt uitgebuit door grootmachten.”
Geglobaliseerde waardeketens en geïnternationaliseerde markten zorgen ervoor dat bedrijven kwetsbaarder worden voor onderbrekingen. En deze kwetsbaarheid wordt uitgebuit door grootmachten, die verwikkeld zijn in een steeds hardere geopolitieke competitie. Zo sloot China enkele jaren geleden zijn export van zeldzame aardmetalen naar Japan heel kort af omwille van een incident met een Japanse vissersboot in een door China geclaimd deel van de Oost-Chinese Zee. De prijs van de metalen schoot de hoogte in en de beschikbaarheid was tijdelijk zeer beperkt. Dat zorgde voor heel grote problemen, niet enkel voor Japanse bedrijven maar ook voor technologiebedrijven in Europa. Ook de beperking van binnenlandse investeringen en markttoegang worden gebruikt om binnenlandse bedrijven te ondersteunen in de strijd om nummer één te worden in cruciale technologieën zoals AI.
Het incident met ZTE maakt een nieuwe fase in dit conflict zichtbaar. Bedrijven worden niet enkel van de binnenlandse markt geweerd maar er wordt ook regelgevend opgetreden tegen buitenlandse bedrijven voor gedrag buiten de eigen markt. De ZTE-boete toont aan hoe ver de arm van de regulering van grote landen kan reiken: een Amerikaanse regelgever kan een Chinees bedrijf een miljardenboete opleggen omwille van de handel die het voert met een ander land (Iran en Noord-Korea in dit geval). We zagen dit al eerder in de financiële sector, toen BNP Paribas bijna 9 miljard dollar betaalde aan de Amerikaanse regering voor het overtreden van Amerikaanse sancties tegen Iran, Cuba en Soedan.
“Niet alleen bedrijven die in China en de VS actief zijn, maar ook bedrijven die deze bedrijven als klant of als leverancier hebben (zoals Telenet) riskeren door een geopolitiek incident meegesleurd te worden en mee de prijs te betalen.”
Dergelijke incidenten maken duidelijk hoe kwetsbaar de technologiesector is geworden voor geopolitieke risico’s. Niet alleen bedrijven die in China en de VS actief zijn, maar ook bedrijven die deze bedrijven als klant of als leverancier hebben (zoals Telenet) riskeren door een geopolitiek incident meegesleurd te worden en mee de prijs te betalen. En hoewel deze risico’s nooit exact te voorspellen zijn, zal een goede opvolging van de geopolitieke situatie voor techbedrijven een kernactiviteit van het management moeten worden.