Iedereen Belg, iedereen leider?
Doordenker van Annelies Boecxstaens (Ondernemen, september 2018)
Het WK heeft geen enkele Belg onberoerd gelaten. Een maand lang leefden we mee met onze Rode Duivels in hun strijd naar overwinning. En dat deden we samen. België verenigde zich. Pleinen liepen vol en kleurden rood. Rood werd onze nationale kleur. Samen vierden we, samen treurden we. De finale ging aan onze neus voorbij, maar het mooie voetbal van ons nationaal team zal ons voor altijd bijblijven. Wat waren de ingrediënten van hun succes?
Een onderzoek van Dr. Katrien Fransen (KU Leuven) over teamsport en leiderschap toont aan dat in een team de kapitein niet altijd de enige leider is. Vanuit een teambehoefte ontstaan er andere leiderschapsrollen op het veld: de taakleider, de motivationele leider, de sociale leider en de externe leider. Teams waarin deze vier rollen door verschillende personen worden ingevuld zijn efficiënter dan teams waarin één persoon de leiding neemt. Een mooi voorbeeld van gedeeld leiderschap.
Op het WK zagen we dat deze rollen in ontwikkeling zijn binnen ons nationaal team. Eden Hazard die het vertrouwen gewonnen heeft als kapitein. Romelu Lukaku die het woord nam in de groepsmomenten. Kevin De Bruyne die tactische aanwijzingen gaf op het veld. Vincent Kompany die met zijn natuurlijk charisma een spilfiguur blijft binnen het team. Dit gedeelde leiderschap werd mogelijk gemaakt door bondscoach Roberto Martinez. Door zijn dienend leiderschap heeft hij ervoor gezorgd dat iedereen betrokken was binnen het team. Hij zette zich als leider tussen de spelers en creëerde een wij-gevoel.
De betrokkenheid die Martinez creëerde, is ook overgeslagen naar de supporters. Wij zagen een sterk team dat een visie uitstraalde: mooi voetbal brengen tot aan de overwinning. Een droom die België heeft verenigd. Wildvreemden vlogen mekaar in de armen. Er werd samen gevierd. Kleur, ras of geaardheid waren niet meer van belang. Voetbal-fan of voetbal-leek, iedereen deed mee.
"Door zijn diendend leiderschap heeft Martinez ervoor gezorgd dat iedereen betrokken was binnen het team."
De WK-gekte creëerde een soort patriotisme, waarbij iedereen meeleefde met onze Rode Duivels. Deze doelgerichtheid en eensgezindheid geeft richting voor gedeeld leiderschap, waardoor sturing en controle niet meer nodig is.
Het verlies tegen Frankrijk bracht het land in rouw. De overwinning was in zicht, de nederlaag smaakte bitter. Onze nationale ploeg heeft mooi voetbal laten zien tot het bittere einde. Dat was voor vele Belgen een troost. Een magere troost weliswaar, want het verlies deed ook kritische vragen rijzen. Waren de spelers moe? Was dit wel de juiste strategie? Stonden de juiste spelers op het veld?
Als alles goed gaat, kunnen de leiderschapsrollen zich in alle vrijheid ontwikkelen. Het vertrouwen stijgt en de rollen raken verankerd binnen het team. Maar verlies doet het gedeeld leiderschapsmodel wankelen. Wanneer het team onder druk staat, vervallen de spelers in hun stressmodus. Het vertrouwen in de visie daalt en de onrust stijgt. Op die momenten is sterk leiderschap en motivatie van de coach nodig. En dat liet Roberto Martinez als geen ander zien, met als kers op zijn verjaardagstaart, de overwinning tegen Engeland.
Een droom, gedeeld leiderschap en een dienende coach, de 3 sleutels tot succes. Als onze Rode Duivels dit kunnen, waarom zouden onze organisaties dit ook niet kunnen? In deze complexe samenleving is er nood aan ‘anders werken’. Heel wat organisaties zetten al hun eerste stappen in zelfsturing en gedeeld leiderschap. Maar toch zien we bij vele organisaties bezorgdheid en terughoudendheid om hiermee aan de slag te gaan. Laat ons een voorbeeld nemen aan ons nationaal team. Tous ensemble!