De waarheid over de perfectionistische leider
Opinie van Annelies Boecxstaens
‘Perfectionist gezocht’. Ik gaf op de VDAB job-search de zoekterm ‘perfectionist’ in en ik kreeg 233 resultaten. Wanneer in een sollicitatiegesprek gevraagd wordt naar jouw minpunten, dan is het strategische antwoord: ‘ik ben té perfectionistisch’. Daardoor geef je aan dat je hard werkt en de puntjes op de i zet. Positief toch? Wordt er vanuit de maatschappij te veel druk gezet om perfect te zijn? Is perfectionist zijn werkelijk zo positief? En welke impact heeft perfectionisme op leiderschap?
Niets is zo fijn als een leider in je team te hebben waarvan je weet dat je op hem/haar kan rekenen. De perfectionistische leider heeft alles onder controle en zal kwaliteit afleveren. En deze ingesteldheid vraagt hij ook van zijn team. Hij neemt geen genoegen met half werk. Perfectionisme is een sterkte!
En toch hebben deze ‘perfectionisten’ nooit rust. Hun innerlijke criticus slaapt nooit. Hun prestatie zal nooit goed genoeg zijn. Bevestiging is voor hen pure noodzaak. Ze voelen zich vaak schuldig en leven dan ook naar de verwachtingen van anderen. Keuzestress en uitstelgedrag belemmeren hen in hun werk. En dit destructieve patroon leidt telkens weer tot dat lege gevoel van ‘niet goed genoeg te zijn’. Een sterkte zeg je?
Perfectionisme is een beschermingsmechanisme om ons te behoeden tegen de pijn van schuld, veroordeling en schaamte. Het schakelt in wanneer iemand het gevoel heeft dat hij/zij niet voldoet. De basis wordt gevormd in onze jeugd. Wanneer we dit patroon blijven meedragen of het zelf niet kunnen regelen, dan worden we slaaf van ons eigen beschermingsmechanisme.
De prestatiecultuur waarin we werken en leven, helpt ons in deze problematiek niet. We worden opgevoed met de norm om het steeds beter te doen, om steeds te groeien en te streven naar steeds meer.
"Angst kan zich voordoen als een perfectionist"
Perfectionistische leiders presteren. Maar hun perfectionisme zal hen ook belemmeren. Door hun veeleisendheid kunnen ze hun medewerkers het gevoel geven dat zij nooit goed genoeg zijn. Daardoor zullen ze de verbinding met hun team verliezen. Ook in vergaderingen kunnen zij blokkeren in het uiten van hun mening, want ook die moet perfect zijn. Hierdoor kunnen ze incompetent overkomen. Door de druk die ze zichzelf opleggen, kunnen ze totaal verlammen en zijn ze zelf vatbaarder voor burn-out.
Ze worden ook vaak verkeerd begrepen in organisaties, omdat hun gedrag vaak tegenstrijdig is met hun drang naar perfectie. In essentie zijn ze onzeker en willen ze gewoon aanvaard worden. En toch blijft deze drang een selffulfilling prophecy naar teleurstelling. Perfectie bestaat immers niet. Perfectionistisch zijn als leider is dus niet gezond voor de leider én voor zijn medewerker. Het is dus hoog tijd om komaf te maken met dit patroon!
Moeten we dan perfectionisme volledig uit onze organisaties bannen? Streven naar kwaliteit is niet hetzelfde als streven naar perfectie. Het is goed om je uiterste best te doen om een resultaat te bereiken. Organisaties moeten streven naar kwaliteit en resultaatgerichtheid om te kunnen overleven. Dat uit zich in het beste uit jezelf en uit je team te halen. Het is een drijfveer die ons vooruithelpt. Het wordt pas een probleem wanneer je zelf belemmerd wordt in je functioneren of negatieve impact hebt op anderen.
De oplossing van dit ‘perfecte’ probleem ligt dus vooral bij onszelf. We moeten moed hebben om imperfect te zijn. Dat houdt in dat we moed moeten hebben om kwetsbaar te zijn. Net die kwetsbaarheid maakt ons betere leiders. Iedereen heeft zachte en kwetsbare kanten die je moet omarmen en aanvaarden. Je bent niet perfect, dat is niemand, maar je bent wel goed genoeg. Het is goed om je zorgen en je strijd met je emoties te delen met iemand. Eén persoon die zonder oordeel naar je luistert, is vaak al voldoende.
‘Excellent is het nieuwe perfect.'
Leiders moeten een veilig klankbord kunnen zijn voor hun perfectionistische medewerkers. Verschuil je zelf niet achter het excuus ‘ik ben nu eenmaal een perfectionist’. Door open te zijn over onze imperfecties, over onze mindere kanten, gaan we net meer het gevoel krijgen erbij te horen. Pas wanneer we kunnen loslaten wat anderen over ons denken, kunnen we ook die onbereikbaar hoge lat loslaten. Leg jouw innerlijke criticus het zwijgen op!