Human rights due diligence bij kmo’s
Men op zoek naar bedrijven die reeds stappen hebben gezet om risico’s te identificeren en/of aan te pakken, bijvoorbeeld via audits, een gedragscode, of een dialoog met leveranciers. Wie samen met de onderzoekers de eigen aanpak verder in kaart wil brengen en wil leren van andere bedrijven, kan zich kandidaat stellen voor deelname aan het onderzoek.
De onderzoekers wijzen erop dat de druk op bedrijven om zorgvuldiger om te springen met mensenrechten, zowel in hun eigen activiteiten als in hun toeleveringsketens, steeds groter wordt. Deze maatschappelijke druk vertaalt zich bovendien steeds vaker in juridische verplichtingen. Verschillende van onze buurlanden beschikken reeds over wetgeving die bedrijven verantwoordelijk maakt voor wat er gebeurt in hun toeleveringsketens. Ook op Europees niveau en in eigen land worden wetsontwerpen besproken. Tot dusver lag de focus vooral op grote (multinationale) ondernemingen maar ook de toeleveringsketens van kmo’s strekken zich in een geglobaliseerde wereld steeds verder uit.
De druk op bedrijven om zorgvuldiger om te springen met mensenrechten, zowel in hun eigen activiteiten als in hun toeleveringsketens, wordt steeds groter.
Een centraal begrip in de hele discussie omtrent bedrijven en mensenrechten, maar ook binnen het groeiend aantal wetgevende initiatieven, is 'Human Rights Due Diligence (HRDD)'. Volgens de VN-richtlijnen inzake bedrijven en mensenrechten is HRDD een van de voornaamste manieren waarop bedrijven aan de slag kunnen en moeten gaan met mensenrechtenrisico's. Vrij vertaald, betekent het zoveel als 'gepaste zorgvuldigheid op het vlak van mensenrechten'.
Een HRDD-aanpak omvat verschillende deelprocessen, die respectievelijk gericht zijn op het begrijpen van risico’s, het aanpakken van deze risico's, het evalueren van- en het rapporteren over de gevolgde aanpak, en het integreren van HRDD-principes in de bedrijfsvoering (zie figuur).
Hoewel het tot op heden onduidelijk is wat de plaats van kmo’s zal zijn binnen toekomstige wetgeving, zullen kmo’s sowieso de impact voelen, direct dan wel indirect (bv. door vragen vanwege grotere klanten).
En hoewel er consensus bestaat dat ook kmo’s een verantwoordelijkheid hebben om de mensenrechten te respecteren, is het duidelijk dat ze geconfronteerd worden met bepaalde beperkingen. Ook binnen beleidskringen lijkt er overeenstemming te zijn over het feit dat wetgeving en ondersteunende initiatieven rekening moeten houden met de noden van kleinere bedrijven. Het is echter onduidelijk wat dit alles in de praktijk betekent. Wat zijn precies de noden van kmo’s? En hoe verschilt HRDD bij een kmo van die bij een grote multinational?
Het project wil begrijpen welke acties Belgische kmo’s reeds nemen ten aanzien van mensenrechtenrisico’s. Hiervoor zullen de onderzoekers een reeks case studies uitvoeren bij kmo’s in risicosectoren.
Verder wil men verkennen hoe kmo's op een meer systematische wijze aan de slag kunnen gaan met mensenrechten, via een aanpak gebaseerd op HRDD-principes. Hiervoor zullen de onderzoekers samen met enkele kmo’s een actie-onderzoek op touw zetten.
Doorheen dit project zullen de onderzoekers samen met de betrokken bedrijven in een kritische dialoog treden met verschillende maatschappelijke stakeholders. Verschillende van deze stakeholders (bv. het Federaal Instituut voor Duurzame Ontwikkeling, UNIZO, MVO Vlaanderen, de SERV) hebben formeel hun steun toegezegd aan dit project. ETION en tal van sectorfederaties trekken eveneens mee aan de kar.
Geïnteresseerd? Aarzel dan niet om contact op te nemen met diana.pietrzak@kuleuven.be