Paul De Grauwe: "Oplopende staatsschuld is een goede zaak"

Banksector zware last voor overheidsbudget

Beleidsvoerders over de hele wereld hebben dezer dagen de mond vol over relanceplannen. Expansief budgettair beleid zal evenwel een druppel op een hete plaat blijken zo lang de banksector zich niet herstelt. Om bedrijfskredieten te laten stromen, zijn overheden verplicht om grote banken te ondersteunen, koste wat kost. En deze ondersteuning kost wel degelijk handenvol geld, zoals eens te meer bewezen wordt door een onderzoeksrapport van BNP Paribas (die overigens persoonlijke ervaring heeft ter zake). Zij zetten de onthutsende cijfers, zoals bekend op 12 februari 2009, op een rijtje.

De recessie in een historisch perspectief

De crisis is ontstaan in de VS. Hierdoor en gezien haar geschiedenis als motor van de mondiale economie, zijn veel ogen in de wereld gericht op de Amerikaanse economie. De meeste economische parameters staan sterk op negatief en de pessimistische nieuwsberichten volgen elkaar in ijltempo op. Er wordt dan ook niet langer getwijfeld dat deze economie zich in een recessie bevindt. Maar hoe zwaar weegt deze recessie vanuit een historisch standpunt? Kunnen we wel met recht en reden spreken van de zwaarste recessie sinds de Tweede Wereldoorlog. De Federal Reserve Bank of Minneapolis, een gerenommeerd onderzoeksinstituut, vergeleek deze recessie met de tien voorgaande recessies sinds Wereldoorlog Twee. De resultaten zijn verrassend.

Zwarte dag voor politiek

De regering gokte erop dat de aandeelhouders eieren voor hun geld zouden kiezen. Deze gok is verkeerd uitgedraaid. Blijkbaar waren veel aandeelhouders, die in sommige gevallen 95% van hun aandelenwaarde hebben zien verdampen, bereid om risico’s te nemen met de laatste vijf procent. Gezien het emotionele verloop op de aandeelhoudersvergadering gisteren, leek de nee-stem eerder een proteststem tegen de aanpak van onze overheid dan een rationele keuze. De overheid draagt aldus een zware verantwoordelijkheid. Dit is een zwarte dag voor het vertrouwen in de Belgische politiek.

Koen Schoors deel 1: “Het plan Fortis”

Koen Schoors is professor economie aan de Universiteit Gent, de Katholieke Universiteit Leuven en de Vlerick Leuven Gent Management School. Zijn voornaamste onderzoeksdomeinen betreffen de bank- en financiewezen, bedrijfsfinanciering en buitenlandse directe investeringen. Daarnaast is hij Rusland-specialist en directeur van CERISE, een interdisciplinair onderzoekscentrum met focus op Rusland. Koen Schoors haalde recent vaak de media met zijn opgemerkte visie rond de toekomst van Fortis. Hij lijkt ons dan ook de geknipte persoon om een gesprek te hebben over de bankencrisis in het algemeen en zaak Fortis in het bijzonder.

Spaar de belastingbetaler, niet de aandeelhouders

Ondernemingen in de niet-financiële sector hoeven normaliter niet te rekenen op ondersteuning van de staat. De harde realiteit van onze vrije markt houdt immers in dat, indien een onderneming onherstelbare fouten maakt en een wanbeleid voert, deze failliet gaat. Het wordt hoe langer hoe duidelijker dat talrijke banken, in binnen- en buitenland, dergelijke onherstelbare fouten hebben gemaakt door de jarenlange verwaarlozing van alle risico’s rond herverpakte hypotheekleningen. Nochtans ontvangen zij wel hulp van de overheid. Toen deze risico’s opbrachten, werden aandeelhouders beloond met forse dividenden en bestuurders met riante premies. De banksector, niet in het minst in België, stond hier geheel terecht bekend voor, met de ontslagpremies van topmanagers als meest mediagenieke voorbeeld. Nu het tij gekeerd is en de genomen risico’s tot gigantische verliezen leiden, staat de overheid en dus de belastingsbetaler klaar om dit op zich te nemen.

Tegenvallende groeivooruitzichten

Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) publiceert driemaandelijks wereldwijde groeivooruitzichten. Om vast te stellen hoe hard de financiële crisis wel niet toegeslagen heeft voor de reële economie volstaat het om de meest recente groeiprognoses te vergelijken met de vooruitzichten van nauwelijks een jaar geleden. Terwijl 2009 vorig jaar nog een robuuste groei van de wereldeconomie beloofde van 4,4 procent, is dit percentage teruggevallen tot een miezerig half procent. Deze terugval in verwachtingen is ongezien sinds de Tweede Wereldoorlog. Nooit zijn de verwachtingen zo sterk bekoeld op een dermate korte periode en dit ondanks alle budgettaire en monetaire inspanningen die momenteel geleverd worden en nog op tafel liggen.

De wereldrecessie: Niet enkel een financieel verhaal.

De recessie wordt meestal uitgelegd als een puur financieel probleem. De ineenstorting van de Amerikaanse hypotheekmarkt heeft, via de financiële wereld, de economieën van Duitsland tot China aan het wankelen gebracht, zo luidt het verhaal. De vervijfvoudiging van de olieprijzen die voorafging aan de recessie wordt hierbij typisch uit het oog verloren. Onterecht zo blijkt...

Naar een duurzaam herstel van de beurskoersen?

Sinds de start van het nieuwe jaar kent de Bel20 een forse opleving. Op vijf januari tekende de Belgische beurs een stijging op voor de vierde dag op rij, waardoor de psychologische kaap van 2.000 punten werd gerond (hoewel de koers ondertussen weer onder deze grens is gezakt). Voormalige verliezers als Nyrstar en KBC hoorden bij de grote winnaars. Ook in andere geïndustrialiseerde landen herpakten de beurzen zich opmerkelijk sterk. Zo boekte de Nikkei-index op in Tokio voor de zevende handelsdag op rij winst. Is dit het begin van een duurzaam herstel van de beurzen?

Het Fortis-arrest: de kans om gemaakte fouten recht te zetten?

Het Fortis-arrest sloeg in als een bom. Alle beslissingen die de overheid rond Fortis nam op 3, 5 en 6 oktober waren niet rechtsgeldig, aldus het Brusselse hof van beroep. Zoals het er momenteel naar uitziet, zal de Belgische overheid alle rechtmiddelen uitputten om de uitverkoop van Fortis toch te laten plaatsvinden. Het risico van een alternatief wordt zwaar ingeschat. Er is toenemend bewijs dat de politieke wereld het gerecht probeerde te beïnvloeden bij haar beslissing. De krampachtige houding van de overheid is erg frappant. De verkoop aan BNP Paribas lijkt van levensbelang. Nochtans kan het vonnis gezien worden als een gouden om gemaakte fouten recht te zetten. De overheid niet in het minst kan een goede zaak doen omwille van het vonnis. Zij kan Fortis namelijk nationaliseren aan een spotprijs om later te verkopen met flinke winst.

Paul De Grauwe: "Oplopende staatsschuld is een goede zaak"

Paul De Grauwe is gewoon hoogleraar internationale economie aan de K.U. Leuven en een autoriteit rond (macro-) economische thema’s. Paul De Grauwe was gastleraar aan diverse buitenlandse universiteiten, voormalig senator, heeft verschillende baanbrekende wetenschappelijke artikels en tientallen veelgelezen boeken geschreven. Daarnaast heeft hij ook een populaire column in The Financial Times en wordt hij regelmatig gevraagd voor televisie en de geschreven pers. Wij vroegen naar zijn mening omtrent de aanpak van de crisis, onder meer door Europa in het bijzonder.

Kris Boschmans